Plannen voor hotel en wellness op kasteeldomein De Merode sterk bijgestuurd
Prins Simon de Merode heeft de plannen om een hotel- en wellnessinfrastructuur, een brasserie en een toeristisch bezoekerscentrum uit te bouwen op het kasteeldomein in Westerlo, stevig bijgesteld. Het kasteelpark de Merode, met een oppervlakte van circa 67 hectare, is momenteel grotendeels bestemd als natuurgebied. De onmiddellijke omgeving van het kasteel is bestemd als parkgebied en de heuvel van Bergom als bosgebied. Het kasteeldomein zelf is beschermd als monument.
In het eerste plan dat in feite al dateert van 2015, waren 80 hotelkamers en 97 parkeerplaatsen voorzien, alles samen met een bebouwde vloeroppervlakte van 3715 m². Het hotel was in dat plan opgevat als een zogenaamd kasteelconcept met één groot nieuwbouwvolume.
Dat concept wordt in het aangepaste plan volledig verlaten. Er komen meerdere en kleinere volumes waar groenstructuren tussen-en onderdoor lopen en waarbij de hotelfuncties gerealiseerd worden langs twee op de dreven van het kasteelpark geïnspireerde lijnen. Die infrastructuur wordt gerealiseerd op maximaal 30.000 m². De materiaalkeuze wordt aangepast aan het bos- en parklandschap. Er zal veel hout en natuursteen gebruikt worden. De gebouwen worden volledig omkeerbaar zonder permanente fundering. Bij de bouw ervan streeft men naar zero-impact op het vlak van bodem, water, energie, klimaat en natuur. Het aantal kamers wordt ook verminderd naar 70 en het aantal parkeerplaatsen naar 82. De bebouwbare oppervlakte daalt naar 3200 m² maar dat zou nog kunnen verminderen als er 2 bouwlagen mogelijk zijn.
Ontsluiting gebeurt niet via dorpsplein Bergom
In het nieuwe plan wordt de ontsluiting ter hoogte van het Dorpsplein van Bergom niet langer behouden. Dat was ook een bekommernis van veel mensen die gereageerd hebben op de publieke raadpleging over het eerste plan. Men vreesde dat die ontsluiting voor te veel overlast zou zorgen en dat de veiligheid voor de omgeving van de lagere school in het gedrang zou komen. In het tweede plan worden de brasserie en het onthaalpunt die daar oorspronkelijk voorzien waren ingepland op een andere plaats. Een van de mogelijkheden is om die functies uit te bouwen in de Kaaibeekhoeve maar dat is niet evident. De huidige landbouwactiviteiten op de hoeve moeten dan stoppen maar ook de erfgoedwaarde moet gegarandeerd blijven. De hoeve is een beschermd monument en is ook beschermd als stads-en dorpsgezicht. Er wordt een afzonderlijke herbestemmingsstudie opgestart onder begeleiding van het Agentschap Onroerend Erfgoed. Als de hoeve niet weerhouden wordt, moet het onthaalpunt en de brasserie in een nieuw te bouwen structuur worden ondergebracht.
Ook het zogenaamde pad ‘tussen de bomen’ dat vanuit het dorpsplein door het kasteelpark zou voorzien worden, is geschrapt. Het bestaande bos blijft daardoor volledig behouden maar vooral de te verwachten verkeersdrukte en de parkeerdruk op het plein en de omgeving van de lagere school valt weg.
Ontsluiting kasteelpark via Westerlosesteenweg
De ontsluiting van het kasteelpark zal nu gebeuren via een nieuw te creëren toegang vanuit de Diestsebaan, langs de boswachterswoning. Die woning wordt uitgebreid en allicht omgevormd tot een brasserie. Door deze aanpassing wordt een vlotte verkeersafwikkeling mogelijk via de Diestsebaan en de N19 (Westerlosesteenweg) waardoor er géén bijkomende verkeersbewegingen in Bergomdorp zullen zijn.
Op de gronden rond de Kaaibeekhoeve langs de Grote Nete en de Varendonkse Beek kan gewerkt worden aan het behoud en herstel van het cultuurhistorisch landschap en het realiseren van bijkomende natuur-en boselementen. Daarvoor kunnen een aantal bijkomende zones herbestemd worden naar natuurgebied en/of bosgebied. Ook de niet in pacht zijnde landbouwpercelen van het kasteeldomein kunnen gebruikt worden voor bijkomende ontwikkeling van bos.
Voor de gronden rond de Kaaibeekhoeve is herbebossing niet aangewezen, gezien het historische open landschap. De lager gelegen gronden kunnen worden ontwikkeld als permanent grasland/hooiland. De gronden buiten het SBZ-gebied (speciale beschermingszone) en aansluitend bij de beboste heuvel van Bergom krijgen wel een bestemming als bosgebied. Voor het gebied tussen Hoge Dreef en de Varendonksesteenweg, buiten SBZ, blijft de agrarische bestemming behouden.
Het kasteelpark zal in zijn geheel bestemd worden als “gemengd openruimtegebied met cultuurhistorische waarde” (CH), met uitzondering van de zone in het zuidwesten waar bijkomende ontwikkelingsruimte gecreëerd wordt. Deze zone wordt bestemd als “recreatiegebied” (R)
De perimeter van dit gebied is aangepast volgens het nieuwe inplantingsvoorstel waarbij de meeste zuidelijke zone, grenzend aan het dorpsplein van Bergom niet opgenomen wordt
Het bestaande bos op de heuvelrug van Bergom wordt bestemd als “bosgebied” (B).
De site van de Kaaibeekhoeve wordt opgenomen binnen de bestemming gemengd openruimtegebied met cultuurhistorische waarde (CH) Gezien het om een beschermd monument gaat, biedt de VCRO reeds ruime mogelijkheden om niet agrarische functies te ontwikkelen in deze gebouwen voor zover dat de erfgoedwaarde ondersteunt. Het RUP zal deze mogelijkheden niet verruimen.
Uitbreiding van bos- en natuurgebied
De oppervlakte van het natuurgebied ten oosten van het kasteelpark wordt uitgebreid op de gronden die behoren tot het domein rond de Kaaibeekhoeve. Op deze percelen kan bosuitbreiding en/of natuurontwikkeling gerealiseerd worden.
De gronden gelegen in habitatrichtlijngebied ten zuiden van de Kaaibeekhoeve zullen bestemd worden als natuurgebied (N). Bebossen van deze zones is niet aangewezen, gezien het te ‘open’ landschap van graslanden en akkers een te behouden landschapskenmerk is binnen het vastgesteld landschapsatlasrelict.
De oppervlakte natuurgebied zal uitgebreid worden met ca. 14 ha t.o.v. het gewestplan (bestemmingswijziging van agrarisch gebied en landschappelijk waardevol agrarisch gebied naar natuurgebied).
De gronden gelegen buiten het habitatrichtlijngebieden, aansluitend bij de in belangrijke mate reeds beboste heuvel van Bergom die behoren tot het kasteeldomein, zullen bestemd worden als bosgebied. Op deze percelen zal ca. 2 ha effectieve bosuitbreiding gerealiseerd kunnen worden
Kasteelpark is geen onderdeel van landschapspark De Merode
In 2004 verkocht de familie De Merode een domein met ca. 1.500 ha bos en landerijen aan de Vlaamse overheid, in feite aan de Vlaamse Landmaatschappij (VLM). Die verkoop was de start van het landschapsherinrichtingsproject de Merode. Op 29 maart 2004 ondertekenden een aantal partners het ‘Charter de Merode’. In dat charter spreken de partners af dat ze de eenheid van het gebied zouden bewaren en het zullen openstellen voor het publiek. Ze verklaarden zich bereid om de waardevolle natuur en het landschap te beschermen en om kansen te bieden voor de landbouw in het gebied.
Het oorspronkelijk aangekochte gebied werd in 2005 doorverkocht aan de Stichting Kempens Landschap, de gemeenten Westerlo, Tessenderlo en Scherpenheuvel-Zichem, de natuurvereniging Natuurpunt, de afdeling Bos & Groen van de Vlaamse overheid, de abdij van Averbode en de provincie Antwerpen. De verkoop gebeurde onder voorwaarde dat zij hun initiatieven blijvend op elkaar blijven afstemmen in het belang van de hele streek. Voor elk deelgebied van het domein de Merode werden gedetailleerde inrichtings-en beheersplannen opgesteld. In 2013 werd een toekomstvisie uitgeschreven in het ‘Integraal Plan de Merode 2013/2017’. Sinds 2017 nemen de provincies Antwerpen, Vlaams-Brabant en Limburg de regierol in het gebied op om het gebied verder uit de bouwen als ‘landschapspark’.
Het kasteel en kasteelpark behoorden niet tot het gebied dat door de familie de Merode verkocht werd aan de Vlaamse overheid. De ontwikkelingen op het kasteelpark de Merode zijn geen onderdeel van de werking van het landschapspark. De provincies en de eigenaar van het kasteel en kasteelpark onderzoeken wel op welke wijze hun plannen en visies op elkaar afgestemd kunnen worden.
