Hola Hageland

De zomervakantie is begonnen en het was voorspelbaar dat de discussie over de toegang tot provinciedomein Halve Maan dan opnieuw actueel zou worden. Ook al gezien de langere periode met tropische temperaturen die we achter ons hebben. Vanaf donderdag wordt het opnieuw warmer en dat zijn ideale omstandigheden voor een dagje aan het strand en het zwembad. Voor de pandemie lokten die omstandigheden vaak tot meer dan vijfduizend zonnekloppers naar Diest. Dat werd tijdens corona beperkt tot 800 met 160 gegarandeerde tickets voor inwoners van Diest. Het provinciebestuur bleef ook na de pandemie een beperking toepassen van weliswaar maximaal 1600 bezoekers, ook al kan het domein duidelijk veel meer zwem- en zonfanaten aan.

Vooruit Diest noemt reservatiesysteem oubollig

Het was de fractie van Vooruit Diest die begin van deze week de kat opnieuw de bel aanbond. Fractieleider en toekomstig lijsttrekker bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2024, Carina Jankowski, zette niet meteen de maximumcapaciteit van 1600 bezoekers ter discussie. Die norm is politiek namelijk makkelijk verdedigbaar omdat hij gebaseerd is op de veiligheidsvoorschriften voor onder meer publieke zwembaden. Ze hekelde vooral het verplichte reservatiesysteem dat ze oubollig noemt. Er zijn elke dag bezoekers die later aankomen of vroeger vertrekken. Carina Jankowski pleit nadrukkelijk voor een way-out-way-in systeem. Als er mensen sneller weg gaan creëert dat ruimte voor andere bezoekers. Als de maximumlimiet van 1600 bezoekers bereikt is, kan daardoor extra capaciteit gecreëerd worden die zou kunnen opgevuld worden maar dat gebeurt volgens Jankowski niet. Het provinciedomein heeft geen telsysteem dat de uitgaande bezoekers registreert. Dat heeft ook een ander ongelukkig gevolg. Wie het domein verlaat om bijvoorbeeld iets te gaan eten kan nadien niet meer terug binnen.

Politie zone Demerdal adviseert negatief over way-out-way-in

Bij ROB-TV legt gedeputeerde voor provinciedomeinen An Schevenels uit dat ze zo’n way-out-way-in telsysteem overwogen hebben maar bij de politie van zone Demerdal zou men een negatief advies gegeven hebben. De overweging voor dat advies is de frustratie die kan ontstaan bij mensen die soms een paar uur staan te wachten. Op plaatsen waar het systeem gebruikt wordt, onder meer in de Nekker in Mechelen, zou dat al tot incidenten geleid hebben.

Reservatiemoeheid weegt op rendabiliteit

Nog volgens Carina Jankowski zijn de mensen, zowel de inwoners van Diest het reservatiesysteem meer dan beu en doen ze niet eens meer de moeite om nog een ticketje te scoren. Wij hebben vandaag even een check gedaan. Hetis uiteraard niet de allerzonnigste dag maar het was nog perfect mogelijk om een ticketje te scoren. Het reservatiesysteem gaf zelfs aan dat er nog meer dan 100 tickets beschikbaar waren.

Provincieraadslid voor Vooruit Marc Florquin vreest dat het huidige reservatiesysteem het aantal bezoekers sterk doet dalen waardoor de rendabiliteit van het zwembad onder druk komt. De uitbating van het zwembad is al zwaar verlieslatend en met minder inkomgelden wordt dat alleen maar erger. Marc Florquin vindt het ook onvoorstelbaar dat wie een abonnement koopt, geen enkele zekerheid heeft om ook effectief binnen te kunnen in het strand- en zwembadgedeelte. Dat gedeelte werd tijdens de huidige legislatuur afgezonderd van de rest van het domein waardoor een soort wurgeffect ontstaat. Door de ruimte rond het zwembad te beperken is er automatisch minder plaats voor bezoekers.

Jobstudenten moet tekort aan redders opvangen

In hetzelfde interview bij ROB-TV opent gedeputeerde Schevenels een verrassende piste. De huidige beperking van het aantal bezoekers wordt onderbouwd op basis van de VLAREM-wetgeving. Die wetgeving beperkt het aantal bezoekers in functie van de oppervlakte aan water maar ook op basis van het aantal toezichthoudende personeelsleden. Het belangrijkste deel daarvan zijn redders en die zijn moeilijk te vinden.

De schoolvakantie is ondertussen begonnen en dan zijn er jobstudenten beschikbaar. Daar zijn ook mensen bij met het geschikte attest als redder. De gedeputeerde kondigt nu aan dat men dagelijks gaan evalueren hoeveel personeel er beschikbaar is. Het gaat dan vooral om redders en onderhoudspersoneel. Op basis daarvan kan de capaciteit van de strand- en zwembadzone eventueel verhoogd worden. Dat klinkt enigszins vreemd omdat aanwervingen van personeel allicht op maandbasis zullen gebeuren. Het moet dus mogelijk zijn om de capaciteit van het zwembad minstens een maand op voorhand te forecasten.

Even recapituleren | aankondiging sluiting door zwaar exploitatieverlies

In maart 2022 beslist de deputatie van de provincie Vlaams-Brabant om de zwembaden in de provinciale domeinen van Huizingen, Diest en Kessel-Lo te sluiten. In Huizingen gebeurde dat meteen omdat de installatie niet meer operationeeel kon gemaakt worden. Kessel-Lo kreeg nog tot 2025 en Diest tot 2026. De deputatie onderbouwt die beslissing op basis van de stijgende kosten voor energie, water en lonen en de renovaties die nodig zijn om de zwembaden open te houden. Voor de drie baden samen lopen de bedragen voor renovatie of volledige vernieuwbouw op van 17 tot 25 miljoen euro. Maar ook de uitbatingskosten van ongeveer 1,7 miljoen euro per jaar zijn een zware financiële last. Daarin zitten de lonen van redders en jobstudenten, maar ook de kosten voor water, energie, onderhoudsproducten en veiligheid. In een goed zwemjaar stonden daar inkomsten van ongeveer 900.000 euro tegenover. Een jaarlijks exploitatieverlies van 800.000 euro dus! Slechte zomers of capaciteitsverminderingen zoals tijdens de pandemie of de huidige beperking tot 1600 bezoekers, maken het verschil tussen uitbatingskost en ticketverkoop nog veel groter. Dat verlies dragen we allemaal samen. Het komt op de rekening van het provinciebestuur en wordt dus geschraagd door belastinggeld.

Maatschappelijk verantwoorde uitbating

De deputatie voerde op het moment van de beslissing over de sluiting nog een paar andere argumenten aan. De energieprijzen piekten naar een nooit gezien niveau en zwembaden zijn grootverbruikers van energie. Verder zet de organisatie van de veiligheid de capaciteit van onder meer het politiekorps onder druk. Een argument dat er wat onopvallend tussen sluipt is het duurzaam gebruik van water en energie en de maatschappelijk verantwoorde uitbating van het provinciedomein. Nochtans is dat een argument dat allicht een van de belangrijkste overwegingen zal worden in de uiteindelijke keuze van een scenario voor de toekomst.

Swim-in en motie van de gemeenteraad

De aankondiging van de geplande sluiting veroorzaakt grote beroering in Diest. De Facebookpagina @ZwembadHalveMaan had al snel meer dan 2000 volgers. Oppositiepartijen Groen Diest, Vooruit en N-VA vroegen een extra gemeenteraadszitting over de sluiting. Die zou uiteindelijk digitaal plaats vinden. Tegelijkertijd met die extra gemeenteraad kwamen een paar honderd inwoners samen op de Grote Markt van Diest waar een ludieke swim-in plaats vond.

De gemeenteraad besliste om een gemeenschappelijke motie, gesteund door meerderheid en oppositie, naar het provinciebestuur te sturen. In die motie werd gevraagd om de sluiting van het zwembad te herevalueren en een aantal ecologisch verantwoorde alternatieven te onderzoeken. Het provinciebestuur kon dat sterke publieke signaal uiteraard niet negeren. Het dossier is politiek erg gevoelig en de verkiezingen van 2024 staan er aan te komen.

Studiebureau maakt scenarioplanning

Uiteindelijk beslist het provinciebestuur om de sluiting van Diest en Kessel-Lo on-hold te zetten en een studiebureau aan te stellen dat in een eerste fase voor de drie zwembaden vier scenario’s moet uitwerken: de verbouwing van de bestaande infrastructuur, een nieuwbouw, de bouw van een zwemvijver en de inrichting van speelwater.

Het studiebureau zal voor ieder scenario een kostenraming en een sterkte-zwakte analyse uitvoeren. Ze gaan ook onderhandelen met de buurgemeenten en met een aantal privé partners. De deputatie zal op basis van de onderzoeken uit de twaalf scenario’s twee toekomstbeelden per domein kiezen. 

Daarna start een tweede fase waarin de twee toekomstbeelden per domein verder onderzocht en uitgediept worden. In deze fase wordt een gedetailleerde kostenraming opgesteld met inbegrip van de investerings- en exploitatiekosten, maar ook tariefstructuren en andere inkomstenbronnen.

Studiebureau nog steeds niet aangesteld

De provincieraad keurde de aanstelling van een studiebureau al in december 2022 principieel goed. Ondertussen is die aanstelling nog steeds niet gebeurd. De volgende bijeenkomst van de provincieraad is pas in september 2023 maar de agenda van die vergadering is nog niet bekend. Gezien deze timing, daalt de kans dat het studiebureau dat uiteindelijk de opdracht zal binnenhalen, die kan afronden voor het einde van de huidige legislatuur. Als dat al zou lukken zal de keuze voor een specifiek scenario, allicht niet meer door het huidige provinciebestuur gebeuren. De gemeenteraads- en provinciale verkiezingen zijn al in oktober 2024 en vlak voor die verkiezingen worden zelden nog langlopende beslissingen genomen. Het dossier wordt dus allicht bewust over de verkiezingen getild. De volgende coalitie treedt pas in 2025 aan. In dat jaar is de technische installatie van de Halve Maan niet meer operationeel te maken, net zoals dat in Huizingen het geval was. Daar werd het zwembad vorig jaar al gesloten.

Het studiebureau moet een scenarioplanning maken voor de drie zwembaden in Diest, Kessel-Lo en Huizingen. Het is dan ook vreemd dat het provinciebestuur al een belangrijke beslissing heeft genomen voor het domein van Huizingen. In juni keurde de provincieraad een agendapunt goed voor het aanstellen van een ontwerper voor het openleggen van de Molenbeek en het koppelen van een waterspeellandschap in het domein Huizingen. Die beslissing lijkt een strategische keuze te impliceren voor de herinrichting van het provinciedomein.

Opvallende klemtoon op speel- en avonturenzones zonder zwembad

Ondertussen spelen nog een paar andere dynamieken. Het provinciebestuur investeerde opvallend veel in de park- en speelzone rond het zwembadgedeelte. Er kwamen onder meer twee nieuwe speelzones en een avonturenparcours. In die speelzones zijn ook waterpartijen verwerkt maar er wordt duidelijk niet gekozen voor zwembaden. Die totaal vernieuwde en knap ingerichte infrastructuur is gratis toegankelijk. Ze voldoen ook veel meer aan de door het provinciebestuur gehanteerde argumentatie van veranderde duurzaamheidsprincipes rond water- en energiegebruik en maatschappelijk verantwoorde uitbating. Zo’n speelzones vergen uiteraard een investering maar de exploitatiekosten ervan zijn veel goedkoper dan die van een zwembad. Het studiebureau dat aan de slag gaat met de scenarioplanning, moet ook een financiële forecast maken en die zal zwaar doorwegen, ook al omdat de provincies het met veel minder middelen moet doen. De kans dat er in die optiek gekozen wordt voor een scenario met een zwembad lijkt niet meteen de meest waarschijnlijke optie tenzij er extra partners instappen. In Leuven zit het stadsbestuur mee aan tafel om eventueel mee te investeren in het behoud van het zwembad van Kessel-Lo. De kans dat het stadsbestuur van Diest hetzelfde doet lijkt klein, vooral omdat Diest bezig is met de ontwikkeling van een volledig nieuw sportcomplex met zwembad op de site van de Warande.