Varkensbedrijf in Dassenaarde wordt afgebroken en ingericht als natuurgebied
De uitdrukking “als een tang op een varken” is zowat het eerste waaraan je denkt als je de inplanting van het varkensbedrijf naast het speelterrein in Dassenaarde ziet. De industrieel opgevatte constructies van het landbouwbedrijf liggen pal in een kwetsbaar natuurgebied. Wie er ooit binnenstapte ervaart meteen de wat enge sfeer van dergelijke bedrijven. Geautomatiseerde voedingssystemen, boxen waar de dieren maar net kunnen ademen, hier en daar injectiespuiten om de gevolgen van deze dubieuze omstandigheden bij de dieren te kunnen ondervangen.
Gelukkig kwam hier een paar jaar geleden een einde aan. Dat had niks met de leefomstandigheden van de dieren te maken maar wel omdat Vlaanderen de afzet van stikstof in de natuur moet verminderen. Stikstof zorgt voor verzuring en vermesting van natuurgebieden. Een typisch kenmerk daarvan is de weelderige groei van bramen en netels die andere planten overwoekeren.
Het bedrijf kreeg door zijn bizarre ligging tussen de natuurgebieden Dassenaarde en de Vallei van de drie beken een negatieve beoordeling. Het behoort tot een lijst van rode bedrijven die meer dan de helft bijdragen aan de maximale stikstofneerslag die de natuur kan verdragen. Het gaat om de zogenaaamde piekbelasters, 58 veehouderijen en 2 mestverwerkers die zelfs met het voorlopige stikstofkader van 2015 met zekerheid niet langer hervergunbaar waren.
De bedrijven uit die lijst kunnen opteren om beroep te doen op de flankerende maatregelen die Vlaanderen uitwerkte. Ze krijgen een vergoeding via de Vlaamse Landmaatschappij en de bedrijfsactiviteiten doven uit. De zaakvoerders besloten al in 2016 om in te stappen in die regeling.
De Vlaamse Land Maatschappij (VLM) kocht het bedrijf en de aanpalende gronden in 2019 aan. Alles samen gaat het over meer dan 5 hectare. In de tweede week van augustus start een aannemer met de afbraak van het voormalig varkensbedrijf. De aannemer ontmantelt eerst de binneninrichting. In september volgt dan de volledige afbraak van de stallen en de buiteninrichting. Met behulp van natuurherstelwerken zal de vrijgekomen grond twee nabijgelegen natuurgebieden (Dassenaarde en de Vallei van de 3 beken) met elkaar verbinden waardoor een groter aaneengesloten natuurgebied ontstaat, met ruimte voor water en zachte recreatie.
Je kan verder lezen na de afbeelding
Van varkensbedrijf naar natuur- en onthaalplek “Op de schomme”
Samen met het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) en Natuurpunt onderzocht de VLM in 2020 een nieuwe bestemming voor de varkensstallen en voor de omgeving. Het bleek al gauw dat een nieuwe landbouwfunctie moeilijk te creëren was, vanwege de specifieke lage bouw en compartimentering van de stallen.
Daarom koos men om voor maximale natuurwinst te gaan en de site volledig te ontharden en af te breken. Zo geeft de Vlaamse Overheid een duidelijk signaal dat dit geïsoleerd landbouwbedrijf op deze locatie geen landbouwtoekomst meer heeft en plaats maakt voor natuur en zachte recreatie.
Uit toponymisch onderzoek bleek dat het gebied in het midden van de 18de eeuw (1764) Schomme of Schaveye genoemd werd. Die benaming verwijst naar kale arme grond, geschikt voor het type natuur dat men in de omgeving beoogt. De heringerichte site krijgt daarom de naam “Op de Schomme”
Eerste inrichtingswerken: afbraak en ontharding
Begin augustus gaan de eerste voorbereidende werken van start, zoals het ontmantelen van de binneninrichting die bestaat uit de voederbakken, voedersystemen en ligboxeng. Vervolgens vult een erkend boorbedrijf de bestaande waterput en sluit die af. Ook de funderingen en ondergrondse constructies zoals de mestkelders worden verwijderd. Een erkend mestvoerder zal de mest die nog in de mestkelders zit afvoeren conform de mestwetgeving.
Je kan verder lezen na de afbeeldingen
In september begint de aannemer met de afbraak van de hele bouwconstructie: de boerderij, de drie varkensstallen en de loodsen. In de weilanden worden de kleinere stalletjes gesloopt. Ook de volledige betonverharding rondom de gebouwen verdwijnt.
Bij de afbraakwerken houdt de aannemer rekening met de activiteiten van het naastliggende speelplein Dassenaarde. Zo zal in augustus het zware vrachtverkeer beperkt blijven en gebeurt de afvoer van materialen pas vanaf september.
De kostprijs van de werken bedraagt 145.240,11 euro en wordt gefinancierd via het Vlaams flankerend beleid. De prijs kan laag gehouden worden omdat de afbraak circulair gebeurt. Er wordt dus veel van het materiaal herbestemd.
Je kan verder lezen na de afbeeldingen
Met natuurinrichting naar een mozaïek van heischrale en soortenrijke graslanden, bos en vennen
Het hele opzet is om het gebied terug te geven aan de natuur. De site zal volledig worden opgenomen in de omgeving. Zo kunnen de aangrenzende natuurreservaten binnenkort ononderbroken doorlopen als een mozaïek van soortenrijke graslanden, open bosstructuren en vennen. Om dat te bereiken zullen er na de afbraak ook natuurherstelwerken plaatsvinden. Een onderdeel daarvan is het herstellen van het oorspronkelijke, vlakke reliëf en het verarmen of verschralen van de bodem. Door de jarenlange bemesting is immers een overmatig voedselrijke toestand ontstaan rond het landbouwbedrijf, die nefast is voor de natuur. De grond die wordt afgegraven zal de aannemer gebruiken om de mestkelders, de bouwputten van de stallen en van de loods op te vullen. Andere natuurherstelwerken zijn het dempen en afkoppelen van een aantal afwateringsgrachten, zodat het water beter ter plaatse blijft en een oud ven kan worden hersteld.
Toekomstig beheer
Het beheer van de site komt in handen van Natuurpunt. Zij zullen er een onthaalplek inrichten voor het ganse gebied. Er worden een aantal nieuwe wandelpaden aangelegd die worden aangesloten op het wandelnetwerk De Merode. In de toekomst zal de site mee opgenomen worden in de begrazingsrasters. Schapen zullen er dan de belangrijkste natuurbeheerders zijn.
