Vlaams parlement heeft stevige bedenkingen bij bedrijfssluitingen op basis van stikstofakkoord
De abt van abdij Averbode, Marc Fierens, heeft vorige zondag bijkomende duiding gegeven over de gevolgen die het stikstofakkoord van de Vlaamse regering kan hebben voor de abdijhoeve. Hij werd daarbij geflankeerd door de uitbaters van de abdijhoeve en drie andere landbouwers die een brief kregen dat hun bedrijf in principe in 2025 moet sluiten. De situatie van die bedrijven is echter vaak volledig verschillend.
Ondertussen is die situatie op woensdag 27 april ook aan bod gekomen in de commissie landbouw van het Vlaamse parlement. Vooral burgemeester van Aarschot en Vlaams parlementslid Gwendolyn Rutten stelde daar ernstige vragen bij de manier waarop de beslissing tot sluiting tot stand gekomen is.
Eerder verklaarde Rutten al het volgende aan de redactie van Hola Hageland:
Ik zal er alles aan doen om de Regering ertoe te bewegen het gesprek aan te gaan om een oplossing te vinden. 900 jaar Norbertijnen, een eeuwenlange geschiedenis in onze regio… Dat mogen we niet verloren laten gaan.
Die uitspraak maakte ze hard in de eerder genoemde commissie landbouw. Gwendolyn Rutten plaatste stevige vraagtekens bij het verloop van de procedure en ze werd daarin uiteindelijk zelfs bijgetreden door de bevoegde ministers Zuhal Demir (omgeving) en Hilde Crevits (landbouw). Crevits maakte een duidelijke opening om de situatie van ieder getroffen bedrijf afzonderlijk te bekijken en af te wegen.
Wie het verloop van de procedure objectief bekijkt, kan ook niet anders dan stevige bedenkingen hebben. Dat geldt echter niet voor alle bedrijven. Een aantal landbouwers kregen in 2014 een code rood en hebben ondertussen niet geïnvesteerd in verbeteringsmaatregelen. Het is logisch dat de classificatie voor hen niet is gewijzigd.
Wij maakten eerder deze week een podcast over de problematiek met landbouwconsulent van Boerenbond Sander Hoogstijns en landbouwer Mathieu Alaerts.
Het bedrijf van Mathieu Alaerts kreeg in 2014 al een code rood en die werd twee weken geleden bevestigd.
In principe zou Nathalie Buntinx, de uitbaatster van de abdijhoeve mee aan de praattafel schuiven maar zij was in extremis verhinderd.
Abdij Averbode investeert op basis van code oranje met de toelating om uit te breiden
De situatie voor de boerderij van abdij Averbode is echter compleet verschillend. We vatten het even voor u samen.
De abdij kreeg in 2014 een code oranje met de toezegging dat het bedrijf mocht uitbreiden als aan bepaalde voorwaarden werd voldaan. In 2015 zou die beoordeling zijn bijgestuurd naar code rood maar daar is geen enkele bevestiging van. De administratie zou een telefoontje gedaan hebben naar de abdij om dat te melden. De informatie werd echter niet schriftelijk bevestigd. Daarna onderneemt de administratie gedurende zeven jaar niks meer.
De abdij daarentegen, baseert zich op de toelating uit 2014 om een volledig nieuw en innovatief landbouwbedrijf uit te bouwen. Op dat landbouwbedrijf worden een ganse reeks maatregelen genomen om de stikstofuitstoot te verminderen.
Twee weken geleden kreeg abt Marc Fierens dan een droge brief die meldde dat dit innoverend landbouwbedrijf moet sluiten in 2025. Die brief bevat verder geen enkele argumentatie en is niet met feiten of cijfers onderbouwd.
De beslissing zou gebaseerd zijn op een meting uit 2014 die geactualiseerd zou zijn in 2015. Dat zou dus betekenen dat de administratie op geen enkele manier rekening houdt met de belangrijke investeringen die ondertussen gebeurden.
Het is verder ook niet duidelijk op welk regelgevend kader de administratie zich baseert om de zware beslissingen te motiveren. In de schoot van de Vlaamse regering is een politiek akkoord gesloten over de stikstofuitstoot maar dat moet nog vertaald worden in wetgeving. Het vroegere wettelijke kader werd eerder al onderuit gehaald door een arrest uit 2021 over een kippenstal in Kortessem. Die stal kon op basis van de regelgeving in Vlaanderen vergund worden maar een rechter oordeelde dat een nabijgelegen natuurgebied te veel schade zou hebben van de stikstof die de stal ging uitstoten en vernietigde de vergunning.
De rechterlijke macht in ons land, wordt geacht om de vigerende wetgeving correct toe te passen. Het valt echter op dat, op alle niveau’s, rechters zich steeds meer als wetgevers gedragen door de wetgeving flexibel te interpreteren. Juridisering, heet dat. De kippenstal in Kortessem is daar een duidelijk voorbeeld van en het is net dat arrest dat er nu voor zorgt dat het Vlaamse stikstofbeleid volkomen ontspoort.
Landbouwvbedrijf investeert in duurzaam modelbedrijf, administratie negeert inspanning
De situatie van de boerderij van abdij Averbode is niet alleen op reglementair vlak een compleet absurde situatie, er zit ook geen enkele logica in. Allicht is er nergens in Vlaanderen meer moeite gedaan om een landbouwactiviteit duurzaam en ecologisch verantwoord uit te tekenen. We sommen ook dat even op.
In 2014 werd de abdijhoeve oranje ingekleurd. Het landbouwbedrijf mocht op die basis de activiteiten verder zetten en kon zelfs uitbreiden mits men aan een aantal strikte voorwaarden voldeed. De gemeenschap van de Norbertijnen was op dat moment bezig met de ontwikkeling van een slim, duurzaam en sociaal geïnspireerd economisch model met de creatie van Het Moment en de uitbouw van een korf abdijproducten als objectief.
Onderdeel van die uitbouw was de volledige vernieuwing van de boerderij van de abdij. De melk die daar geproduceerd wordt, wordt deels gebruikt voor de productie van de kaas van Averbode. De infrastructuur van de boerderij was echter compleet versleten en de keuze was simpel. Ofwel stopte de activiteiten, ofwel moesten de Norbertijnen stevig investeren in de opbouw van een compleet nieuw landbouwbedrijf.
Ze kozen voor die laatste optie maar dat gebeurde pas nadat er zekerheid was over de uitbatingsvergunning en over de vergunningen om de stallen te mogen bouwen. De overheid en de administratie waren dus zeer goed op de hoogte van de plannen van de abdij.
De principes die bij dat nieuwbouwproject gehanteerd werden, waren toen al een beperking van de stikstofuitstoot, de klemtoon op duurzaamheid en aandacht voor dierenwelzijn.
Ondertussen werd een compleet nieuwe stal neergepoot die onder meer is uitgerust met een slimme voederrobot en een volautomatische melkrobot die ook de gezondheid van de dieren controleert.
Slimme voederrobot, volautomatische melkrobot
De voederrobot kan tot 15 verschillende rantsoenen samenstellen, op maat van de productie van de koeien. Die installatie zorgt er ook voor dat het volume van de stal veel beperkter kon gehouden worden. De gang om te voederen is smaller en de nokhoogte blijft lager. Dat zorgt ervoor dat de stal esthetischer kan ingepast worden in het landschap. Rond de stal werd een groenscherm opgetrokken om de neerslag van stikstof in de omgeving te beperken.
De melkrobot zorgt er voor dat het melken automatisch gebeurt. De koeien worden gestimuleerd om zelf naar de robot te komen en het melken gebeurt daarna volautomatisch. De robot kan via het contact met de melktepels de gezondheid van de dieren controleren.
Duurzaamheid en dierenwelzijn
De vloer in de stal bestaat uit roosters die ervoor zorgen dat het mest van de koeien meteen in mestkelders valt waardoor de stikstofemissie veel lager is. Dat systeem werkte aanvankelijk niet perfect. Daarom werd een bedruppelingssysteem aangebracht dat het mest dat niet snel genoeg wegzakt, vloeibaar maakt.
De samenstelling van het voedsel van de koeien werd ook aangepast om de uitstoot te beperken. De koeien kunnen zelf kiezen of ze binnen of buiten staan. Die buitenweides bestaan voor 50% uit grasklaver. Ook dat beperkt de uitstoot van stikstof.
De nieuwe stal is ook gebouwd vanuit een duurzaamheidsprincipe. Het dak ligt vol zonnepanelen. Tijdens de zomermaanden produceren die ongeveer 8000 kilowattuur per maand. Dat is meer dan wat de stallen nodig hebben om te functioneren.
De constructie scoort ook hoog op het vlak van dierenwelzijn. Het klimaat in de stal wordt volautomatisch geregeld. De temperatuur wordt gestuurd door een combinatie van gordijnen, ventilatoren en verneveling.
De Norbertijnen investeerden niet alleen in de boerderij. In dezelfde periode was de Vlaamse land Maatschappij volop bezig met het landinrichtingsproject De Merode. De abdij heeft daar actief aan mee gewerkt en dat is des te zuurder. Het is de aanwezigheid van dat zogenaamde Natura 2000 project dat vandaag de beoordeling van de vergunning zwaar beïnloedt.
Constructieve oplossingen
Ondertussen is er bijzonder veel protest tegen en onbegrip over de aangekondigde sluiting van de boerderij. De bezwaartermijn tegen de beslissing loopt nog tot 17 juni en de abdij maar ook een aantal andere getroffen landbouwers hebben daar uitgebreid gebruik van gemaakt.
Er is overigens ook hoop. Abt Marc Fierens reageerde woensdag bij Radio 1 op het debat dat eerder die dag plaats vond in het Vlaamse parlement. De abt is relatief optimistisch over de mogelijkheid tot individueel overleg die gecreëerd werd. Dat laat volgens hem toe om een constructieve oplossing te zoeken. De abt herhaalt nogmaals dat de abdij zwaar investeerde op basis van de toelating die in 2014 werd afgeleverd. De Norbertijnen zeggen ook bereid te zijn om eventueel bijkomende maatregelen te nemen indien dat de zaak kan deblokkeren.
