Hola Hageland

Beeldmateriaal Wim Vanhelmont

Exact twintig jaar geleden ontwaakte het Hageland in apocalyptische omstandigheden. Op zondagavond 13 september 1998 omstreeks 21 uur trok een onwaarschijnlijke stortbui over de regio. Ik was zelf lid van de brandweer en zat met stijgende verbazing naar mijn tuin te kijken. Die veranderde snel in een vijver. De rijbaan voor de deur was een kolkende rivier.

Honderden oproepen

Het brandweerkorps van Scherpenheuvel-Zichem was opgedeeld in vier ploegen. Commandant Paul Van Passel activeerde snel ploegen 2,3 en 4. Ploeg 1, waar ik zelf in zat, bleef stand-by voor noodgevallen. Om 23 uur was de muur van water een noodgeval. Iedereen werd ingezet om de honderden oproepen voor hulp te kunnen beantwoorden. Ook de korpsen van Diest en Aarschot waren met een volledige bestaffing aan de bak.

Civiele bescherming 

Nog dezelfde nacht kwam de civiele bescherming bijstand bieden. We gingen die ploegen opvangen aan de afrit van de E314. Op de Mannenberg voelden we de commandowagen plots drijven in plaats van rijden. Even slikken, concentreren en doorrijden. Het zou het devies blijven voor de volgende veertien dagen. De civiele kwam ter plaatse met straf materiaal  en ze zouden de volgende twee weken niet meer weg raken. Zandzakvulmachines, krachtige pompen en vooral extra personeel, het hielp!

Voertuigen technische dienst omgebouwd

Alles wat denkbaar was werd mee in de strijd gegooid. We hadden vooral onvoldoende voertuigen. De technische diensten van de stad bouwden in geen tijd een paar van hun wagens om naar onze noden. Blauwe zwaailamp erop, laadruimte aangepast en we konden onze capaciteit bijna verdubbelen.

Dieren dreigen te verdrinken

De waterellende was onwaarschijnlijk. Aan de Diestesteenweg smeekten de mensen om het water, dat op veel plaatsen een meter hoog in de huizen stond, weg te pompen. Wat we vooraan weg pompten liep er achteraan weer in. Achter tapijthandel Vermeulen moesten we schapen evacueren. We zagen de beestjes nog amper met hun neus boven water uit steken. In de Demerbroeken stonden de wilde runderen tot aan hen nek in het water. We probeerden met hoge waadlaarzen om ze te redden. Dat lukte maar het kostte uren tijd en vele koude douches, letterlijk dan.

In Zichem dreef het meubilair van de woningen tussen de twee bruggen door de huizen. In de straat stond het water een halve meter hoog en dat kon niet weg omwille van de komvormige structuur. Weg pompen had geen zin. De Demer stond nog hoger en deed de kom altijd opnieuw vol lopen.

Improvisatie

De eerste nacht was improviseren. Brandweer Aarschot vroeg versterking voor een ongeval op de E314. We namen het van hen over. Bestuurder overleden. Normaal blijf je dan uren op de plaats van het ongeval. Nu niet. Er moesten een paar honderd huizen worden leeg gepompt. Zichem was ondertussen onbereikbaar voor normale auto’s. Dat zou meer dan een week zo blijven.

Op maandag brachten we structuur in de organisatie. We vormden vaste teams. Elk team werkte een lijst met opdrachten af en ging dan een paar uur slapen. Onze eerste slaappauze was dinsdagnacht om twee uur. We waren toen van zondagavond aan het werk. Vier uur later hadden hadden we afgesproken om opnieuw te starten.

Maaltijden van het ocmw

Rolande en Willy hadden intussen de kantine overgenomen. Het ocmw leverde warme maaltijden en soep en zij zorgden voor de verdeling. Voor de brandweermensen en voor het personeel van de civiele bescherming. En later ook voor de para’s die kwamen helpen. Het was een klus maar ze deden het. Dat hebben ze twee weken vol gehouden. Bij rampen zoals deze sluit een gemeenschap de rangen.

Vrijwilligers vullen zandzakken

Voor de kazerne werd een grote bak zand neergekapt om zandzakken te vullen. De mensen van de civiele bescherming klaarden die klus maar we konden hen veel beter op het terrein inzetten. Geen nood. Scherpenheuvel toonde zich solidair. Dagenlang hebben vrijwilligers zich aangeboden om te helpen. Meestal voor zwaar werk. Zandzakken vullen is geen klusje.

Para’s verzetten bergen werk

We kregen hulp van de para’s van Diest. Gouden gasten. We gingen met een peloton militairen naar de vakantiehuisjes van Roebosch. Die stonden compleet onder water. Pompen had geen zin. Of toch. Als we dammen rond ieder huisje konden bouwen. Met zandzakken. Plan uitgelegd, plan uitgevoerd. Het koste bloed, zweet en tranen maar zij deden het met militaire precisie. Op een dag was Roebosch opgelost. Merci para’s. In Zichem werd de spoorweg bedreigd. Zelfde oplossing. Een dam bouwen met zandzakken. Honderden meters land. Zij klaarden de klus.

Interventiewagen raakt vast en gaat verloren

In Ballaar stonden twee grote hoeves onder water. Toen we er naartoe reden voelden we ons voertuig plots wegdrijven. We geraakten vast in een diepe gracht die onzichtbaar was omdat de weg volledig was ondergelopen. De wagen dreigde te kantelen maar deed dat net niet. Er moest een tankwagen komen om ons te bevrijden maar ook die geraakte niet door. We moesten het voertuig achter laten en wachten tot het water gezakt was. Dat duurde dagen. Het voertuig kon niet meer gerecupereerd worden.

Stationschef van 97 door militairen bevrijd

In Zichem raakte de 97 jarige oud-stationchef Artuur Dirideaux niet meer uit zijn huis. Hij werd bevrijd door een legertruck. Chauffeur Bernie voerde Artuur meteen naar het ziekenhuis. Hij is nooit meer terug gekeerd.

Historische hoeve loopt onder

Nog in Zichem vochten een aantal bewoners dagenlang mee met de hulpdiensten om de historische hoeve van dokter Peeters te vrijwaren. Onder meer Noël Bellefroid was een van die vrijwilligers. Hij bezorgde ons het kerstkaartje dat dokter Peeters stuurde, aan iedereen die kwam helpen om een ramp te vermijden. Het is uiteindelijk niet gelukt. De hoeve liep helemaal onder water.

Doorbraak op de Demeroever

Het peil van de Demer leek nauwelijks onder controle te krijgen omdat stroomopwaarts te veel water bleef toestromen. Vooral Aarschot dreigde helemaal onder te lopen. Uiteindelijk werd beslist om de Demerdijk in Messelbroek door te breken. Het water kon daar weg lopen in een gigantische weide zonder dat er gevaar was voor de huizen in de buurt. Er moest een verhoogd pad worden aangelegd voor de kraan die de klus zou klaren. Anders zou ze meegesleurd worden door het water. Het werd een delicaat karwei maar het werkte.

OPROEP | We willen ook jouw verhaal kennen

Allicht hebben jullie zelf ook verhalen. Bij Hola Hageland willen we die graag kennen. We bouwen het verhaal van de grote wateroverlast graag helemaal in detail op. Reageer onder het artikel op de site of stuur ons een bericht.