Hola Hageland

De gemeenteraad van Scherpenheuvel-Zichem heeft donderdagavond 26 oktober het kerkenbeleidsplan 2023 goedgekeurd. In 2017 werd al een eerste versie van het kerkenbeleidsplan opgeleverd, toen nog met relatief weinig concrete beslissingen. In het voorjaar van 2022 startte een bevraging van de bevolking en de verwerking van de resultaten daarvan, is nu afgerond.
Op 8 november is er een infoavond voor de inwoners van de stad.

Het stadsbestuur van Scherpenheuvel-Zichem startte in het voorjaar van 2022 een inspraakronde op om een langetermijnvisie op het gebruik van de parochiekerken in te vullen. Dat het behoud van de huidige werking voor de basiliek van Scherpenheuvel en de abdijkerk van Averbode  voor de hand liggen is evident. Het gaat om iconische gebouwen die een duidelijk liturgische en pastorale functie blijven behouden en  tevens voor de uitstraling van de stad en bij uitbreiding de gans regio heel belangrijk zijn.

De dorpskerk van Testelt, de kerk van Zichem en de kerk van Messelbroek zijn beschermde kerken met aanzienlijk historisch erfgoed. Deze drie kerken blijven beschikbaar voor de eredienst. Zij kunnen, net zoals de basiliek van Scherpenheuvel en de abdijkerk Averbode, gelinkt worden aan een toeristisch masterplan dat Scherpenheuvel-Zichem als religieuze erfgoedstad kan uitspelen. De kerk van Zichem zal echter voor langere tijd niet beschikbaar zijn omdat er restauratiewerken plaats vinden. De eerste fase daarvan is bijna afgewerkt. Er volgen in principe nog drie andere fases.

Voor de vijf andere kerken in Okselaar, Ter Hoeve Testelt, Keiberg, Schoonderbuken en de dorpskerk van Averbode werd een participatief project opgestart om de toekomstige invulling via neven- of herbestemming te bekijken. Externe partner PARCUM, expertisecentrum voor religieuze kunst en cultuur, werd voor de procesbegeleiding van dit traject ingeschakeld.

Maatschappelijk draagvlak

Burgemeester Manu Claes, verantwoordelijk voor dit beleidsdomein, beklemtoont dat het stadsbestuur er bewust voor kiest om de pastorale zones, de kerkfabrieken, verschillende erfgoedactoren, de geloofsgemeenschappen, de verenigingen en de politieke fracties in de gemeenteraad te betrekken bij de uitwerking van het kerkenplan. Ook de inwoners kregen de kans om hun visie te geven. Op die manier wordt een ruim maatschappelijk draagvlak gecreëerd voor toekomstscenario’s die ook financieel en realistisch zijn.  

Op 27 april 2022 werd in De Keyt in Messelbroek een algemene infosessie georganiseerd voor alle geïnteresseerden. Tussen 28 april en 15 mei  2022 liep een bevraging  over de toekomst van de kerkgebouwen. In mei en juni 2022 waren er participatiesessies in de kerken van Okselaar, Ter Hoeve Testelt, Keiberg, Schoonderbuken en de dorpskerk van Averbode. Tijdens de sessies werd verder gewerkt op de resultaten uit de bevragingen en werden ideeën en suggesties van de inwoners verder uitgewerkt.

Alle stakeholders konden meewerken in een stuurgroep. Die kwam 5 keer samen in de periode maart 2022- juni 2023. Deze groep volgde onder meer de verschillende stappen uit het traject op en besprak uitgebreid de voorgestelde toekomstscenario’s per kerkgebouw. Na wikken en wegen en afstemming tussen alle betrokken partijen kon hierover overeenstemming bereikt worden.

Toekomstscenario’s

In een kerkenbeleidsplan kunnen de lokale besturen drie scenario’s ontwikkelen.

• Een kerk kan gewoon zijn functie als gebouw voor de liturgie behouden.
• Een kerk krijgt een nevenbestemming. Het gebouw wordt dan gebruikt voor liturgische diensten maar er kunnen ook andere activiteiten plaats vinden waar uiteraard op voorhand een consensus over is.
• Een kerk kan herbestemd worden. In dat geval vinden er geen liturgische diensten meer plaats en wordt aan het gebouw een andere invulling gegeven.

Het stadsbestuur in Scherpenheuvel-Zichem kiest in het document dat werd goedgekeurd duidelijk voor voorzichtigheid. Geen enkele van de vijf overblijvende kerken krijgt meteen een herbestemming. De dorpskerk van Averbode en de kerk van Okselaar krijgen een nevenbestemming en blijven dus beschikbaar voor liturgische vieringen. De kerken van Schoonderbuken en Keiberg krijgen op termijn wel een herbestemming waardoor liturgische diensten daar worden uitgesloten. Voor de kerk van Ter Hoeve in Testelt dreigt sloping. Dat gebouw is aftands en al zeker niet meer kostenefficiënt.

Een overzicht per kerk

De kerk van Okselaar wordt verder opengesteld voor het lokale gemeenschapsleven. Er kunnen onder meer tentoonstellingen, concerten van de fanfare en de bloemenmarkt van Femma plaats vinden.
De plaatselijke school ‘ Ons Wereldje’ kan gebruik maken van een gedeelte van de kerk voor turnactiviteiten. Men bekijkt momenteel de inrichting van een snoezelruimte en het gebruik van de kerk om voor te lezen aan de schoolkinderen.

De dorpskerk in Averbode behoudt haar huidige nevenbestemming. Het gebruik van de kerk door de fanfare wordt verder gezet binnen het afsprakenkader met de kerkfabriek. Zowel de scoutslokalen ( VZW Weefbosch) als de VIP-ruimte van de sporthal  in Averbode hebben nog ruimte voor verhuring aan de verenigingen.  Op dit ogenblik is er geen extra nood aan het gebruik van de dorpskerk door andere verenigingen.

De kerk van Schoonderbuken wordt voorlopig nevenbestemd met een stille ruimte of kapel voor godsdienstbeleving en kleine occasionele vieringen. Tijdens  de participatiemomenten werd de toekomst van de kerk, de pastorij en het nabijgelegen Familieheem aan elkaar gekoppeld. Een integratie van de functie van het Familieheem als ontmoetingsruimte  in het kerkgebouw werd hierbij  vooropgesteld.
De parochiekerk, de pastorie en de percelen van het Familieheem kunnen als één grote site gezien worden die herontwikkeld kan worden in woongebied. Opbrengsten uit woonprojecten kunnen afgewogen worden tegen investeringen die nodig zijn in het kerkgebouw, de pastorij en eventuele woonontwikkeling op de plaats van het Familieheem. Er is consensus om een bestemmingsstudie te laten uitwerken via het Platform Toekomst Parochiekerken en hiervoor een subsidie aan te vragen bij Het Agentschap Binnenlands Bestuur. Deze studie kan nagaan wat mogelijk is in het kerkgebouw, hoe wonen kan ontwikkeld worden in de pastorij en op het perceel van Het Familieheem en hoe deze plannen financieel haalbaar zijn o.m. door een eventuele publiek-private samenwerking.

De kerk van Ter Hoeve krijgt voorlopig nog een nevenbestemming maar de vocht- en verwarmingsproblematiek maken het kerkgebouw niet langer geschikt voor een duurzamer frequent gebruik. Raken aan het kerkgebouw ligt gevoelig bij de generatie die nog mee gebouwd heeft aan het ‘ Huis van de Vriendschap’ maar er is wel algemeen besef dat een herbestemming of sloop op termijn onafwendbaar zijn.
Chiro Testelt is op zoek naar een nieuw lokaal. De site van de kerk is een mogelijkheid , maar ook de terreinen van de Zil en het voetbalterrein aan de Nieuwstraat komen in aanmerking. Die liggen beiden al in een opgemaakt RUP. 

Het huidige kerkgebouw up-to-date brengen is niet evident.  Sloop en een nieuwbouw op deze locatie is een beter alternatief. De terreinen en de kerk zijn echter eigendom van de kerkfabriek. Als men voor deze site zou kiezen moet het stadsbestuur de site eerst aankopen. Het is een optie om de site waar de Chiro momenteel haar lokalen heeft te verkopen. Die locatie is in een woonzone. Op die manier komen er middelen vrij voor de aankoop en eventueel een nieuwbouw. De twee andere sites zijn al eigendom van de stad.

De kerk van Keiberg wordt voorlopig nevenbestemd maar krijgt op termijn een herbestemming. Lokale school ’t Belhameltje blijft een logische partner voor de kerk. Er wordt reeds gebruik gemaakt van de strook achter de kerk als speelruimte en er is interesse om godsdienstlessen en activiteiten zoals het grootouderfeest in de kerk te organiseren. Laagdrempelig gebruik voor ontmoeting met nieuwe inwoners wordt bekeken. Dat moet dan afgestemd worden op het gebruik van zaal “ Den Cayberg”.

Binnen het stedelijk onderwijs denkt men momenteel na over de toekomst van de campussen ( lagere scholen) in Zichem ( met bijhorende turnzaal, ook gebruikt door Thor) en Keiberg. Deze campussen zijn aan vernieuwing toe. Centrale vraag is of deze campussen vernieuwd worden op de huidige locaties of voor een nieuwe centrale locatie geopteerd wordt.
In dat kader wordt  bekeken of de school op Keiberg een refter en/of turnzaal in de kerk kan uitbouwen. gemaakt worden. Op termijn zou de kerk in d schoolsite kunnen geïntegreerd worden.

Op woensdag 8 november om 20 uur is er een infosessie over het kerkenbeleidsplan in zaal De Keyt in Messelbroek. De sessie start om 20 uur.