Verblijf Hendrik Conscience kan inspiratiebron zijn voor herbestemming pastorie van Houwaart
Alle Vlaamse steden en gemeenten werden in 2011 reeds verplicht om een kerken- en pastorieënplan op te maken. Daarin moeten ze aangeven welke kerken al dan niet behouden blijven voor de eredienst. Kerken kunnen in die plannen ook een nevenbestemming krijgen. Naast erediensten kunnen er dan ook een of meerdere andere activiteiten plaats vinden. Ze mogen ook herbestemd worden waardoor de kerken niet meer beschikbaar zijn voor de eredienst. In het plan moet ook de toekomst van de vele pastorieën worden meegenomen.
Het was toenmalig Vlaams minister Geert Bourgeois die in 2011 aan de Vlaamse gemeentebesturen, kerkfabrieken en centrale kerkbesturen vroeg om de ontwikkeling van een langetermijnvisie op de parochiekerken te ontwikkelen. In zijn nota “Een toekomst voor de Vlaamse parochiekerk” geeft hij ook de aanzet om de lokale organisatiestructuur van de katholieke kerk te vereenvoudigen. Er waren op dat moment liefst 1792 parochies in Vlaanderen.
De opmaak van die kerkenplannen gebeurde niet overal even ijverig en het proces verliep ook niet altijd even gemakkelijk. In Tielt-Winge bijvoorbeeld, werd er lang gediscussieerd over de eigendomsrechten van de pastorie van Kiezegem. Vorig jaar raakten het kerkbestuur en het gemeentebestuur het eindelijk eens. Er werd onder meer afgesproken dat er slechts één pastorie behouden blijft voor de bedienaar van de eredienst. Dat is de Sint-Donatuspastorie, vroeger bekend als de pastorie Onze-Lieve-Vrouw. Twee andere pastorieën (Sint-Pieter Kiezegem en Sint-Denijs Houwaart) worden eigendom van de gemeente. Wat die er verder mee aanvangt is voorlopig niet bekend maar voor de pastorie van Houwaart is er volgens diaken Luc Claeys een belangrijke literair-erfgoedkundige basis om op verder te bouwen.
Leden van het kerkbestuur Maarten Cannaerts en René De Keyzer gingen op zoek naar de geschiedenis van dit mooie gebouw. De pastorie werd gebouwd in 1756-1757 tijdens het pastoorschap van de abt van de abdij van Park-Heverlee. Er lag op dat moment een een imposante vijver naast het gebouw. Een eeuw later, in 1855, verbleef Hendrik Conscience, een van onze meest eminente schrijvers, een tijdje in de pastorie. Conscience wordt vandaag nog steeds genoemd als de man die zijn volk leerde lezen. Dat heeft vooral te maken met zijn erg toegankelijke manier van schrijven. Zijn bekendste werk is uiteraard De Leeuw van Vlaanderen. Dat boek schreef hij in 1838. Het vertelt het verhaal van de Vlaamse opstand tijdens de Guldensporenslag in 1302. De Leeuw van Vlaanderen is een van de meest gelezen boeken uit de Vlaamse literatuur. In 1984 werd het boek verfilmd door Hugo Claus, Dominique Deruddere en Stijn Coninx. Ook de film werd een groot succes.
Schrijver Hendrik Conscience verbleef in 1855 een tijdje in de pastorie van Houwaart. Hij was daar samen met zijn vriend en dichter Jan Van Beers. Tijdens zijn verblijf in Houwaart kreeg Conscience de inspiratie voor het boek ‘De plaag der dorpen’. Dat blijkt onder meer uit het historische overzicht “Hendrik Conscience – bladzijden uit de roman van een romancier” van Marcel Lambin.
“Ook in het Hageland zwierven zij rond. in Houwaart, een dorpje in de buurt van Diest, waar Van Beers een stuk van zijn jeugdjaren had doorgebracht, logeerden zij enkele dagen in de pastorie. Daar ontstond Conscience’s ‘Plaag der Dorpen’ (1855), dat de gesel van de drankzucht behandelt. Een thema, waarop de pastoor de romancier attent had gemaakt aan de hand van gruwelijke voorbeelden in zijn parochie.”
Jan Van Beers was een belangrijke dichter in de 19de eeuw. Hij was een vriend van Hendrik Consience. Zijn moeder, Maria Teresia Van Meensel, was van Houwaart afkomstig .
Op het moment dat Conscience en Van Beers in de pastorie verblijven, zwaaide pastoor Verborgstadt daar met de kwispel. De belevenissen van deze oude priester die nog meestreed in de Boerenkrijg, waren een inspiratiebron voor de historische roman “De Boerenkrijg” van Conscience.
