Onument is de eerste fase in de herontwikkeling van de Orleanstoren
We lijken de bedreiging van covid19 onder controle te hebben. Het virus is niet weg en allicht zal het ook nooit meer verdwijnen maar de urgentie om vaak drastische maatregelen te nemen is niet langer aan de orde. De pandemie heeft er echter wel stevig ingehakt. Veel mensen werden geconfronteerd met verlies, met pijn, met verdriet. De maatregelen om de pandemie te kunnen keren zorgden voor eenzaamheid en afstand. Samen rouwen kon vaak niet meer.
Psychiater Uus Knops besefte de noodzaak om plekken te creëren waar mensen weer verbinding en samenhorigheid voelen. Waar ze samen of alleen kunnen rouwen en troost vinden. De inspiratie voor zo’n plek vond de psychiater in het Zoniënwoud. Landschapsarchitect Bas Smets heeft daar een monument geïnstalleerd dat herinnert aan de aanslagen in Brussel in 2016. Daarbij kwamen 32 mensen om het leven. Het monument in het Zoniënwoud bestaat uit 32 betonnen blokken van elk 800 kilogram die samen een ring vormen. De afmetingen van de blokken zijn zo gekozen, dat ze kunnen gebruikt worden als zitbank. Rond de blokken werden 32 berken geplant. De berken zijn symbolen voor het leven.
Uus Knops contacteerde Bas Smets. Zijn antwoord ging even verloren in de spam maar uiteindelijk kwam het goed. Bas Smets is een internationaal hoog gereputeerde landschapsarchitect. Samen met zijn team mag hij onder meer de omgeving van de Notre Dame in Parijs herinrichten. Hij wilde wel meegaan in het project dat Uus Knops in gedachten had. Die kon ook Katrien Boogaerts van Kunstwerkt vzw, de organisatie Moving Closer en professor en initiatiefnemer van het Huis voor Veerkracht Elke Van Hoof overtuigen. Dit illustere gezelschap ontwikkelde uiteindelijk het concept van de Onumenten.
Onumenten zijn herdenkingsplaatsen met een structuur die lichter, luchtiger en minder massief is dan de klassieke monumenten. Elk Onument is anders, maar ze zijn wel telkens gebaseerd op hetzelfde principe. Een perfecte cirkel, gemaakt uit 18 gebogen elementen met dezelfde afmetingen. De cirkel van het leven. Vandaar de keuze om de M van monument te laten vallen. Onument dus. Dat nieuw uitgevonden woord begint met een O en dat is ook een cirkel. Die cirkel wordt op elke site onderbroken door een natuurlijk element. Net zoals het virus ons leven ontwrichtte, wordt de cirkel gebroken door een natuurlijk kracht.
Op de site van zo’n Onument moet iedereen welkom zijn. Mensen kunnen er een speciaal moment van rouw, herdenking of samenhorigheid organiseren of er kunnen evenementen en rituelen plaats vinden.
Ondertussen zijn er al vier Onumenten in Vlaanderen. Telkens op een mooie symbolische site. Het eerste kwam in Kortrijk, het tweede in Gent. Recent kwam er ook eentje in Lommel en vorige zaterdag werd er een Onument open gesteld in Aarschot. Dat is ingebed in de site rond de historisch belangrijke Orleanstoren. De gebogen elementen die samen de zitbank vormen, zijn in roestbruin beton. Datis een verwijzing naar de typische ijzerzandsteen in het Hageland. De cirkel wordt doorbroken door drie stevige bomen.
De inhuldiging van het Onument in Aarschot, gebeurde op een mooie ingetogen manier. Met een wandeling van de Grote Markt naar de Orleanssite.
De deelnemers hadden lampionnetjes mee. Die zorgden voor extra sfeer bij de invallende duisternis. Tussen de speeches zorgde het koor Moi Kochani voor een knappe en gevoelige a capella omkadering.
Uus Knops en Bas Smets waren bij de opening van het Onument aanwezig. Zij gaven wat meer duiding over het hoe en het waarom van de Onumenten. Uiteraard was burgemeester Gwendolyn Rutten er, samen met een delegatie van het schepencollege en van de gemeenteraad.
Opvallend was de aanwezigheid van minister van binnenlands bestuur Annelies Verlinden. Zij was niet op voorhand expliciet aangekondigd. Ze werd ook zwaar beschermd. Er wandelde een persoonlijke lijfwacht constant in haar buurt en de politie van zone Aarschot was met twee combi’s en vier politiemensen aandachtig aanwezig.
Nieuwe toekomst voor de Orleanstoren
Burgemeester Rutten greep in haar speech de inhuldiging van het Onument aan om de toekomst van de Orleanstoren te kaderen. Die toekomst maakt het meteen ook mogelijk om de invulling van het Onument breder te trekken. Gwendolyn Rutten associeert de bestemming van de site niet alleen met verlies, bezinning en verstilling maar ook met hoop , verbinding en inspiratie.
De Orleanstoren is een van de hoogstgelegen sites van de stad, 52 meter boven de zeespiegel. De toren is het laatste onderdeel wat nog rest van de vroegere stadsomwalling. Aan de voet van de Kouterberg, waar de toren op piekt, wordt momenteel de nieuwe trendy stadswijk De Torens gebouwd.
Die ontwikkeling gaat gepaard met de herinrichting en de ingroening van de heuvelrug en de heraanleg van de toegangsweg naar de toren. Het oorspronkelijk landschap wordt er hersteld. Schepen van Stadsontwikkeling Bert Van der Auwera legt uit dat ook de tuinmuurtjes en de verhardingen die daar werden neergepoot, zullen verdwijnen. De oorspronkelijke zichtlijnen worden opnieuw hersteld en dat belooft. De site kijkt uit over de ganse stad en in heldere weersomstandigheden kan je de Sint- Romboutstoren in Mechelen zien.
Er komt verder een doorsteek die de omgeving van de Orleanstoren met de nieuwe stadswijk De Torens verbindt.
Ter hoogte van de historische kloostermuur, ongeveer halverwege de steile helling, komt een zwevend vlonderpad dat uitkijkt over de binnenstad. De aangrenzende weide wordt ingericht als een natuurlijke speel- en picknickweide.
De Orleanstoren zelf krijgt opnieuw een uitkijkfunctie , net zoals dat eeuwen geleden het geval was. De laatste fase van het project is de aanleg van het park rond de toren. Het Onument zal daarin geïntegreerd worden.
