Hola Hageland

Burgemeester van Aarschot en Vlaams parlementslid Gwendolyn Rutten sprak een paar dagen geleden duidelijke taal in een interview met journalist van De Zondag Paul Cobbaert. Ze zal het stikstofakkoord niet goedkeuren als de lijst met 41 rode bedrijven niet wordt uitgezuiverd. Het gaat volgens burgemeester Rutten niet alleen over de boerderij van Abdij Averbode. Dat is wel de trigger waardoor ze zich in het dossier vast beet.

Gwendolyn Rutten heeft de dossiers van alle rode bedrijven uitgespit en ze heeft daar nogal wat fouten in gevonden. Ze is niet tegen het stikstofakkoord as such maar wel tegen de manier waarop het wordt toegepast. Gwendolyn Rutten noemt de overheid zelfs een onbetrouwbare partner in dat geval. Een aantal bedrijven wisten niet eens dat ze in overtreding zijn met de normen die in het stikstofakkoord gehanteerd worden. Als een overheid maatregelen neemt in het algemeen belang moeten die onderbouwd zijn en rechtszekerheid bieden. Volgens haar is dat in dit dossier zeker niet het geval. Uiteindelijk moet het Vlaams parlement zich nog uitspreken over het akkoord. Gwendolyn Rutten is duidelijk. Als lid van de meerderheid zal ze tegen stemmen als er niks gedaan wordt aan de lijst met rode bedrijven. Ze heeft ook een concreet voorstel. De overheid, in casu zal dat dan de de Vlaams Landmaatschappij zijn, zou in overleg kunnen gaan met de landbouwers die in principe in 2025 moeten stoppen met de uitbating van hun bedrijf. In dat overleg kan naar alternatieven gezocht worden. Schaalverkleining of overschakelen naar biologische landbouw kunnen bijvoorbeeld alternatieven zijn.

De absurde situatie van de abdijhoeve in Averbode

Wij vatten nog even de situatie van de abdijhoeve in Averbode samen. De abdij kreeg in 2014 een code oranje met de toezegging dat het bedrijf mocht uitbreiden als aan bepaalde voorwaarden werd voldaan. In 2015 zou die beoordeling zijn bijgestuurd naar code rood maar daar is geen enkele bevestiging van. De herkwalificatie werd niet schriftelijk bevestigd. Daarna onderneemt de administratie gedurende zeven jaar niks meer.

De abdij daarentegen, baseert zich op de toelating uit 2014 om een volledig nieuw en innovatief landbouwbedrijf uit te bouwen. Op dat landbouwbedrijf worden een ganse reeks maatregelen genomen om de stikstofuitstoot te verminderen. in het voorjaar van 2022 krijgt abt Marc Fierens een brief die meldt dat de abdijhoeve moet sluiten in 2025. Die brief bevat verder geen enkele argumentatie en is niet met feiten of cijfers onderbouwd.

De beslissing zou gebaseerd zijn op een meting uit 2014 die geactualiseerd zou zijn in 2015. Dat zou dus betekenen dat de administratie op geen enkele manier rekening houdt met de belangrijke investeringen die ondertussen gebeurden.

Het is verder ook niet duidelijk op welk regelgevend kader de administratie zich baseert om de zware beslissingen te motiveren. In de schoot van de Vlaamse regering is een politiek akkoord gesloten over de stikstofuitstoot maar dat moet nog vertaald worden in wetgeving. Het vroegere wettelijke kader werd eerder al onderuit gehaald door een arrest uit 2021 over een kippenstal in Kortessem. Die stal kon op basis van de regelgeving in Vlaanderen vergund worden maar een rechter oordeelde dat een nabijgelegen natuurgebied te veel schade zou hebben van de stikstof die de stal ging uitstoten en vernietigde de vergunning.

De rechterlijke macht in ons land, wordt geacht om de vigerende wetgeving correct toe te passen. Het valt echter op dat, op alle niveau’s, rechters zich steeds meer als wetgevers gedragen door de wetgeving flexibel te interpreteren. Juridisering, heet dat. De kippenstal in Kortessem is daar een duidelijk voorbeeld van en het is net dat arrest dat er nu voor zorgt dat het Vlaamse stikstofbeleid volkomen ontspoort.

Landbouwbedrijf investeert in duurzaam modelbedrijf, administratie negeert inspanning

De situatie van de boerderij van abdij Averbode is niet alleen op reglementair vlak een compleet absurde situatie, er zit ook geen enkele logica in. Allicht is er nergens in Vlaanderen meer moeite gedaan om een landbouwactiviteit duurzaam en ecologisch verantwoord uit te tekenen. We sommen ook dat even op.

In 2014 was de gemeenschap van de Norbertijnen bezig met de ontwikkeling van een slim, duurzaam en sociaal geïnspireerd economisch model met de creatie van Het Moment en de uitbouw van een korf abdijproducten als objectief. Onderdeel van die uitbouw was de volledige vernieuwing van de boerderij van de abdij. De melk die daar geproduceerd wordt, wordt deels gebruikt voor de productie van de kaas van Averbode.

De infrastructuur van de boerderij was echter compleet versleten. De Norbertijnen kozen ervoor om stevig te investeren in de opbouw van een compleet nieuw landbouwbedrijf maar dat gebeurde pas nadat er zekerheid was over de uitbatingsvergunning en over de vergunningen om de stallen te mogen bouwen. De overheid en de administratie waren dus zeer goed op de hoogte van de plannen van de abdij.
De principes die bij dat nieuwbouwproject gehanteerd werden, waren toen al een beperking van de stikstofuitstoot, de klemtoon op duurzaamheid en aandacht voor dierenwelzijn.

Ondertussen werd een compleet nieuwe stal neergepoot die onder meer is uitgerust met een slimme voederrobot en een volautomatische melkrobot die ook de gezondheid van de dieren controleert.

Slimme voederrobot, volautomatische melkrobot

De voederrobot kan tot 15 verschillende rantsoenen samenstellen, op maat van de productie van de koeien. Die installatie zorgt er ook voor dat het volume van de stal veel beperkter kon gehouden worden. De gang om te voederen is smaller en de nokhoogte blijft lager. Dat zorgt ervoor dat de stal esthetischer kan ingepast worden in het landschap. Rond de stal werd een groenscherm opgetrokken om de neerslag van stikstof in de omgeving te beperken.

De melkrobot zorgt er voor dat het melken automatisch gebeurt. De koeien worden gestimuleerd om zelf naar de robot te komen en het melken gebeurt daarna volautomatisch. De robot kan via het contact met de melktepels de gezondheid van de dieren controleren.

Duurzaamheid en dierenwelzijn

De vloer in de stal bestaat uit roosters die ervoor zorgen dat het mest van de koeien meteen in mestkelders valt waardoor de stikstofemissie veel lager is. Dat systeem werkte aanvankelijk niet perfect. Daarom werd een bedruppelingssysteem aangebracht dat het mest vloeibaarder maakt waardoor het sneller weg zakt.

De samenstelling van het voedsel van de koeien werd ook aangepast om de uitstoot te beperken. De koeien kunnen zelf kiezen of ze binnen of buiten staan. Die buitenweides bestaan voor 50% uit grasklaver. Ook dat beperkt de uitstoot van stikstof.

De nieuwe stal is ook gebouwd vanuit een duurzaamheidsprincipe. Het dak ligt vol zonnepanelen. Tijdens de zomermaanden produceren die ongeveer 8000 kilowattuur per maand. Dat is meer dan wat de stallen nodig hebben om te functioneren.

De constructie scoort ook hoog op het vlak van dierenwelzijn. Het klimaat in de stal wordt volautomatisch geregeld. De temperatuur wordt gestuurd door een combinatie van gordijnen, ventilatoren en verneveling.

Investeringen krijgen unaniem gunstig advies

Die investeringen van de Norbertijnen werd destijds door het schepencollege van Scherpenheuvel-Zichem vergund en daarbij werd advies gevraagd aan verschillende hogere instanties. Onder meer het Agentschap Wegen en Verkeer, Onroerend Erfgoed en het departement landbouw en Visserij gaven een gunstig advies, in bepaalde gevallen weliswaar voorwaardelijk maar aan die voorwaarden werd telkens correct voldaan. Ook het gemeentebestuur van Tessenderlo gaf een gunstig advies.

Het nieuwbouwgedeelte van de boerderij omvat meer dan 50% van het originele volume van het bedrijf. Daarom moest ook Ruimte Vlaanderen Vlaams-Brabant advies geven. Dat deden ze echter niet binnen de voorziene wettelijke termijn van dertig dagen. Dat gebeurt wel vaker als de dienst geen aanleiding ziet om opmerkingen te maken waardoor het advies als gunstig wordt beschouwd.

Ook de deputatie van de provincie Vlaams-Brabant moest zich op dat moment uitspreken over de investering en ook zij hebben hun advies gemotiveerd na raadpleging van een aantal bevoegde hogere instanties.

• Het Departement Ruimte, afdeling Adviseren en Participeren Lokaal bracht stilzwijgend gunstig advies uit.
• De Vlaamse Milieumaatschappij adviseerde het dossier gunstig op uitzondering van de grondwaterwinning.

De Provinciale Milieuvergunningencommissie bracht uiteindelijk op 5 november 2014 unaniem een gunstig advies uit.

Natuur en Bos adviseert expliciet gunstig

Opmerkelijk. In het advies van het Agentschap Natuur en Bos staat expliciet (en we citeren letterlijk) dat de vergunningsplichtige activiteit, het plan of programma mits het nemen van de milderende maatregelen geen betekenisvolle aantasting impliceert voor de instandhoudingsdoelstellingen van de speciale beschermingszone. Het Agentschap voor Natuur en Bos verklaart zich akkoord met de conclusies uit de passende beoordeling. De passende beoordeling wordt gunstig geadviseerd. Dit alles na extra maatregelen inzake mestbehandeling en verwerking.

Natura 2000

De Norbertijnen investeerden niet alleen in de boerderij. In dezelfde periode was de Vlaamse land Maatschappij volop bezig met het landinrichtingsproject De Merode. De abdij heeft daar actief aan mee gewerkt en dat is des te zuurder. Het is de aanwezigheid van dat zogenaamde Natura 2000 project dat vandaag de beoordeling van de vergunning zwaar beïnvloedt.

Je kan hieronder een filmpje zien van GEA Farming, het bedrijf dat de stal van de abdijhoeve heeft ingericht.