Stationsknoop eindelijk ontward
Het station van Diest is een belangrijke schakel voor pendelaars die naar Leuven of Brussel moeten. Bijna 3000 reizigers nemen er elke dag de trein en dat leidt ook iedere dag weer tot chaotische situaties in de omgeving. De parking van de NMBS is een geïmproviseerde jungle van haastig achtergelaten voertuigen. Naast de Turnhoutsebaan beletten wildgeparkeerde wagens dat voetgangers en fietsers zich veilig kunnen verplaatsen en de invalswegen rond het station worden honderden meters ver geflankeerd door de auto’s van pendelaars. Het stationsplein zelf is een inspiratieloos, onaantrekkelijk en vuil stuk beton waar bussen af- en aan rijden en auto’s zich zonder veel beschikbare aanwijzingen inweven in dat openbaar vervoersgeweld.
Vijftien jaar stilstand
Alle betrokken actoren beseffen al heel lang dat dit veel beter kan. Een aangename en veilige stationsomgeving helpt om mensen te overtuigen dat het openbaar vervoer een goed alternatief kan zijn. Ondanks dat besef zorgen ingewikkelde procedures en administratieve rompslomp er nu al bijna vijftien jaar voor dat aan de publieke infrastructuur nog geen steen verlegd is. De ontwikkeling van de woonzone en de industriezone is wel op kruissnelheid. De bedrijven en de inwoners die nu kiezen voor de site dreigen jarenlang op een werf terecht te komen als ook het publieke luik van het dossier eindelijk op gang komt.
Piste Interleuven wordt verlaten
In 2005, u leest het goed, in 2005 dus, werd beslist om een wedstrijd uit te schrijven voor de herinrichting van de stationsomgeving. Die wedstrijd werd gewonnen door het studiebureau BUUR. De aanleiding voor de wedstrijd was het voortschrijdend inzicht dat het woon- en bedrijvengedeelte van die site niet via Interleuven kon gerealiseerd worden en dat men de private eigenaars van de gronden moest betrekken. BUUR zou een visie ontwikkelen voor dat woon- en bedrijvengedeelte.
Private gedeelte op kruissnelheid
Er was echter ook een provinciaal ruimtelijk uitvoeringsplan nodig. Dat kwam er bij Ministerieel Besluit van 15 juni 2009. BUUR leverde het gevraagde inrichtingsplan voor de woon- en bedrijvensite af op 10.10.2011. In dat plan ontwikkelt het studiebureau de zone tussen de Turnhoutsebaan en de Demer tot een plaats waar op een toekomstgerichte manier kwaliteitsvol kan gewoond worden en waar de bedrijven die er momenteel eerder desolaat ingepland zijn, de kans krijgen om zich te hervestigen. BUUR deelt die zone op in negen deelgebieden. Vijf daarvan zijn bedoeld voor particuliere bewoning. De andere vier zijn de zogenaamde brownfields van Desco en Vanerum. De realisatie van die plannen is ondertussen op volle snelheid. Aan de Gilbert Cluckersstraat staan de eerste lofts, Desco en Vanerum verhuizen op termijn. De gronden worden gesaneerd en er komen een paar nieuwe bedrijven bij. Onder meer Bpost zal hier een distributiecentrum bouwen. Het plan voorziet verder 80 nieuwe rijwoningen langs drie woonerven en ruimte voor 211 appartementen langs de Demerloop. Aan het Zwartebeekplein moet een nieuwe woonontwikkeling de stationsomgeving een gezicht geven naar de binnenstad toe. Hier zal de stad op termijn op haar eigen gronden een woonproject realiseren met 10 rijwoningen en 20 appartementen.
Het provinciaal ruimtelijk uitvoeringsplan werd herzien omdat een aantal bepalingen de ontwikkeling en het vergunningsbeleid van de woonzone hinderden. De nieuwe versie wordt goedgekeurd in december 2013.
Publieke luik dobbert verder
Het tweede luik om van die site het nieuwe mobiliteitsknooppunt van de regio te maken is de zogenaamde stationsknoop met het station en spoorweginfrastructuur, de voorzieningen van De Lijn, de parkeerinfrastructuur en de voorzieningen voor een ecologisch slim mobiliteitsmodel.
Na de aanleg van de westelijke ontsluiting in 2010 wordt vanaf 2011 en 2012 gewerkt aan de opstart van de heraanleg van de stationsknoop. Het is de bedoeling om een vernieuwd verkeersluw stationsplein te realiseren, gekoppeld aan de bouw van een nieuw busstation, fietsenstallingen, en een kiss&ride zone. Eind 2012 stelt het stadsbestuur het stubiebureau Technum, ondertussen Tractebel Technum, aan als ontwerper voor de stationsknoop. Op dat moment voorziet de planning om met de bouw van een nieuw busstation te starten in 2014. Daarna zou de heraanleg van het stationsplein starten. Technum maakt ook het ontwerp op voor de vernieuwing van de Turnhoutsebaan, het Zwartebeekplein en de Ford Leopoldlaan. Die werken zijn echter afhankelijk van de realisatie van de nieuwe pendelparking. In het oorspronkelijke masterplan staat die parking ingepland in de noordelijke berm, aan de overkant van de sporen tegenover het station. Het zou een ondergrondse constructie worden met minder dan 1000 parkeerplaatsen. Begin 2018 zouden alle grote infrastructuurwerken, voorzien in het masterplan voor de stationsomgeving, afgerond moeten zijn en de afwerking van de volledige stationsknoop wordt op dat moment in 2020 ingepland.
Discussie over inplanting van parkeergarage
Er ontstaat echter discussie over die situering maar ook over de capaciteit van de parkeertoren. Er komen metingen van de verkeersstromen aan te pas en uiteindelijk moet de provincie een subsidie van 250.000 euro op tafel leggen om alle kosten te betalen.
Gisteren is dat gedeelte van de stationsknoop eindelijk ontward. Het oorspronkelijke masterplan wordt gewijzigd. De locatie van de pendelparking wordt aangepast en komt nu ten zuiden van de sporen op de zogenaamde strip. Dat is in feite de locatie van de huidige parkeerjungle van de NMBS. In de mededeling van de provincie staat dat de NMBS en stad samen de grootte en exacte vormgeving van deze parking bekijken. Over de capaciteit van de parkeergarage was eerder al discussie omdat die lager is dan wat momenteel beschikbaar is. Er zijn op dit moment meer dan 1400 plaatsen terwijl de parkeertoren slechts 1250 plaatsen zou krijgen. Schepen van ruimtelijke Ordening Bart Stals pareerde dat argument eerder al met de aankondiging van flankerende maatregelen (lees: parkeerverbod of blauwe zone) en een extra aanbod aan vernieuwde fietsenstallingen. Daar zijn ook argumenten voor. Meer dan veertig procent van de reizigers komt uit de onmiddellijke buurt van Diest. Het concept om een ondergrondse parking te bouwen lijkt ook van de baan. Er zou een bovengrondse toren komen omdat die goedkoper is. De inplanting op de strip heeft gevolgen voor het verkeer op de Turnhoutsebaan. Ter hoogte van de parkeertoren komt een knip. Je kan de parking enkel bereiken vanuit de richting van Garage Rutten. Wegrijden kan wel richting station.
Inrichting op basis van STOP-principe
Uiteindelijk is het de bedoeling om de stationsomgeving in te richten volgens het STOP-principe, waarbij de prioriteit eerst naar Stappen, dan Trappen (fiets), vervolgens Openbaar Vervoer en dan naar Personenwagens gaat. De routes van en naar het station worden aangepakt. Er komt een fietssnelweg langs de Demer en een nieuwe fiets- en voetgangersbrug ter hoogte van de stationswijk als bijkomende verbinding over de Demer naar de stad. Boven de sporen komt een nieuwe passerelle die de perrons rechtstreeks bereikbaar maakt voor alle reizigers, inclusief liften voor de personen met een beperkte mobiliteit. In 2020 start De Lijn met de bouw van het nieuwe busstation. Daarna kan de stad het Stationsplein herinrichten. De bouw van de parkeergarage zal tussen 2022 en 2024 gebeuren. Als die planning gehaald wordt heeft het twintig jaar geduurd om dit cruciale project voor de verdere ontwikkeling van Diest als slim mobiliteitsknooppunt te realiseren.