Hola Hageland

Het beheer van de waterlopen in Vlaanderen wordt nog op een sterk achterhaalde en inefficiënte structuur georganiseerd. Dat kan zware gevolgen hebben. Onder meer bij wateroverlast is een duidelijke beslissingsstructuur en eenheid van commando een belangrijk voordeel. De beslissing om een bres in de Demerdijk te maken bij de waterbom in 2021 bijvoorbeeld, heeft urenlang aangesleept omdat de beslissingsstructuur niet efficiënt was.

Dat beheer is verspreid over liefst 112 instanties. Dat zijn 50 gemeenten, 56 polders en wateringen, 5 provincies en de  Vlaamse Milieumaatschappij (VMM). Daarnaast beheert de Vlaamse Waterweg nog de bevaarbare waterlopen en een beperkt aantal onbevaarbare waterlopen.

De Vlaamse Milieumaatschappij beheert de onbevaarbare waterlopen van 1ste categorie, de provincies deze van 2de categorie en de gemeenten deze van 3de categorie. De polders en wateringen beheren de onbevaarbare waterlopen van de 2de en 3de categorie gelegen binnen hun werkingsgebied.

Die polders en wateringen is een structuur die nog dateert uit 1183. Iedereen die in zo’n watering eigenaar is van meer dan een hectare grond maakt deel uit van het bestuur ervan. De wateringen hebben een zogenaamde dijkgraaf die het beheer effectief uitoefent. Die verkaveling lijdt soms tot vreemde toestanden. In Halen bijvoorbeeld, weigert een watering om twee grachten te dempen, wat nodig is om het veengebied Zwarte Beek te beschermen. De grachten dienen voor de landbouw.

Vlaams minister Zuhal Demir wil nu sterk gaan snoeien in dat onoverzichtelijke kluwen. Dat moet van 112 naar maximaal 12 beheerders. Vooral de polders en wateringen moeten op de schop en samen met hen verdwijnt ook de belasting die ze momenteel nog heffen. Die heffing levert ieder jaar nog tussen 7 en 8 miljoen euro op maar het beheer daarvan is niet altijd even duidelijk. Demir wil ook niet al te drastisch tewerk gaan want bij die polders en wateringen werken zo’n 150 personeelsleden en nog veel meer vrijwilligers. Zij beschikken ook over specifieke kennis en knowhow. De Vlaamse regering heeft de hervormingsplannen ondertussen goedgekeurd en wil die nog tijdens deze legislatuur effectief doorvoeren.

Het Demerbekken bijvoorbeeld, is met 1922 km² het grootste bekken van Vlaanderen. Het volledige hydrografische Demerbekken is zelfs 2.334 km2, en omvat ook de bovenlopen van de Grote Gete en Kleine Gete.
Het brongebied van de Demer ligt in Berg (Tongeren). Wanneer de Demer in Rotselaar in de Dijle uitmondt, heeft het water vanaf de bron 84 km afgelegd.

Het Demerbekken situeert zich voor twee derde in de provincie Limburg en voor één derde in de provincie Vlaams-Brabant. 51 gemeenten liggen volledig of gedeeltelijk in het bekken. Het beheer van het Demerbekken gebeurt door volgende instanties:

• De Vlaamse Waterweg: Demer van Diest tot Werchter
• Vlaamse Milieu Maatschappij: een deel van de Demer, Munsterbeek, Herk, Mombeek, Winge, Begijnenbeek, Zwarte Beek, Grote Gete, Kleine Gete, Gete, Melsterbeek, Velpe, Mangelbeek, Winterbeek
• Provincie Limburg: Onbevaarbare waterlopen 2de categorie, tenzij ze beheerd worden door een watering, en de bovenlopen en zijlopen van  de waterlopen 1ste categorie, zoals de Herkebeek, de Oude Beek, de Winterbeek, …
• Provincie Vlaams-Brabant: Onbevaarbare waterlopen 2de categorie, tenzij ze beheerd worden door een watering, en de bovenlopen en zijlopen van  de waterlopen 1ste categorie, zoals de Pijnbeek, de Schoorbroekbeek, de Zevenbronnenbeek… .
• De gemeentes: Onbevaarbare waterlopen 3de categorie, tenzij ze beheerd worden door een watering, en de bovenlopen en zijlopen van de waterlopen 2^de categorie zoals de Vijverbeek, Heuvelspaneel, Hommelsebeek, …
• De wateringen: Onbevaarbare waterlopen van 2de en 3de categorie binnen de watering en de bovenlopen en zijlopen van  de waterlopen 1ste categorie, zoals de Deysbeek, de s’Hertogengracht, de Kleine Velpe, …
  Volgende wateringen zijn actief in het Demerbekken: De Begijnenbeek, De Grote Gete, De Herk, De Kleine Gete, De Mene, De Molenbeek, De Motbeek, De Natte Nest, De Velpe, De Winge en Meenselbeek, Het Schulensbroek, Het Velpedal, Het Vereveld, Schakkebroek-Terbermen, Sint-Truiden en Watering van de Acht Beken
• Het Schulensmeer (74 ha) wordt beheerd door de Vlaamse Milieumaatschappij
• Het Vinne (55 ha), het grootste natuurlijke binnenmeer van Vlaanderen, wordt beheerd door de Provincie Vlaams-Brabant