Hola Hageland

De werken voor de herinrichting van de grote steunbeer aan de Omer Vanaudenhovelaan starten vanaf 25 april weer op. De funderingswerken voor het plaatsen van de koker onder de Omer Vanaudenhovelaan werden einde vorig jaar plots uitgesteld. Volgens woordvoerder Katrien Smet van VMM moesten er eerst twee belangrijke aandachtspunten worden opgelost om de werf weer te laten starten. De steunpalen werden in de grond geheid op 5 meter diepte en dat moet 9 meter zijn. Op de plaats waar de ondergrondse koker moet komen, moet ook een gasleiding zitten. Die was op dat moment onvindbaar.

Uiteindelijk besliste VMM om de winter te laten passeren. Het nieuwe asfalt kon door de vertraging niet meer voor de winter gegoten worden. Asfalteren kan pas opnieuw vanaf maart omdat de temperatuur in de wintermaanden te laag is.

Beurtelings verkeer in fase 1

De werf start nu pas einde april weer op. De eerste fase van de werken is gepland van 25 april tot midden mei. Het verkeer kan in die fase enkel beurtelings passeren ter hoogte van de werken. Om dat correct te laten verlopen worden er tijdelijke verkeerslichten geplaatst op de Omer Vanaudenhovelaan.

Fietsers die vanuit Schaffen richting Diest-Centrum rijden moeten de huidige fietsomleiding via Schoonaerde volgen. Fietsers op de ring volgen de omleiding via de Schaffensestraat en de Pesthuizenstraat of omgekeerd.

De routes van De Lijn veranderen niet tijdens deze fase. Je kan www.delijn.be checken voor de meest actuele informatie over eventuele aanpassingen van de routes voor bussen.

Volledig afgesloten in fase 2

De volgende fase van de werken is gepland vanaf midden mei tot midden juni. In die periode zal de Omer Vanaudenhovelaan vanaf de Schaffensestraat tot aan de Pesthuizenstraat volledig afgesloten zijn. Op dat moment is ook de Halve Maan opnieuw open. Dat kan dus zowel tijdens de week als in de weekends voor belangrijke verkeershinder zorgen.

Waarom wordt de steunbeer gerenoveerd

De Demervallei rond Diest is heel overstromingsgevoelig. Het gebied is laag gelegen en waterlopen moeten een lange weg afleggen voor ze in de Schelde kunnen stromen.

In 1960 werd de Demer in het centrum gedempt en rond de stad geleid. De rivier was toen al jaren niet meer bevaarbaar en was een open riool geworden. Maar met de rivierbedding verdween ook een grote buffer voor regenwater. Daarom legde de VMM de Demer in 2016 weer open, deze keer proper, beleefbaar en veilig. Voor afvalwater werd een apart rioleringsstelsel voorzien.

Het water dat nu door de Demer stroomt, komt echter niet van de Demer zelf, maar van de Begijnebeek. Het waterpeil van de echte Demer stroomopwaarts van Diest ligt namelijk te laag.

Met de restauratie van de grote steunbeer, een historische stuwconstructie op de omgelegde Demer ter hoogte van Saspoort, kan de rivier weer écht door de stad geleid worden. De renovatie zal de natuur in de omgeving ook een boost geven en de waterveiligheid en de beleving verhogen.

Restauratie verhoogt veiligheid

Aan de grote steunbeer kon het water vroeger mondjesmaat door drie openingen. Twee van die openingen werden in de jaren 1960 deels afgesloten met een hoge betonnen drempel. In de middelste doorgang staat een oude houten schuif, die de brandweer in nood kan laten zakken. De bedoeling van de schuif en de drempels was om het grote debiet van de Demer te beperken. Het stroomgebied van de rivier kan stroomopwaarts gemakkelijk 200 kubieke meter water per seconde aanleveren, terwijl de Demer stroomafwaarts maar 55 kubieke meter per seconde aankan zonder te overstromen. De grote steunbeer ‘knijpt’ het water en verlaagt het debiet in Testelt en Zichem, zodat overstromingen sterk beperkt worden. De rest van het water wordt tijdelijk opgeslagen in wachtbekkens, waaronder het Schulensbroek en het Webbekomsbroek.

Werking huidige grote steunbeer

Het nadeel van de huidige constructie is dat de stuw niet regelbaar is in functie van droogte of wateroverlast. De nieuwe constructie in de grote steunbeer voorziet twee beweegbare klepstuwen en één centrale schuif. Die vernieuwing maakt twee belangrijke ingrepen mogelijk:

De stuwconstructie kan deels of volledig worden gesloten. Daardoor stijgt het waterpeil in de Demer, stroomopwaarts van de grote steunbeer en kan de rivier niet alleen rond, maar ook door de stad worden geleid. Een hoger waterpeil heeft ook een positieve invloed op de omliggende natuur. Als de debieten bij laagwater of in periodes van droogte dalen, zal de stuwconstructie zich meer sluiten om het waterpeil in de Demer stroomopwaarts voldoende hoog te houden.

Als het debiet stijgt, zal de stuwconstructie langzaam openen tot de maximale afvoercapaciteit van de afwaartse Demer is bereikt. Die toestand blijft aangehouden tot de wachtbekkens in de buurt zijn leeggelopen. Het wachtbekken van het Schulensbroek was oorspronkelijk bedoeld om één keer om de tien jaar vol te lopen. Momenteel gebeurt dat soms drie keer per jaar, een gevolg van toenemende verharding en de klimaatverandering. De wachtbekkens moeten dus sneller kunnen leeglopen om klaar te zijn voor een volgende episode van hoog water.

Streefdoelen voor omgeving en natuur

De renovatie van de historisch stuw aan Saspoort in Diest is een multidisciplinair project dat meerdere doelen wil realiseren.

De nieuwe stuw biedt bescherming tegen overstromingen, maakt vismigratie mogelijk en het stijgende grondwaterpeil geeft de natuur een boost. De geplande moderne fiets- en wandelbrug en het hogere waterpeil van de Demer in Diest verbeteren de stadsbeleving. Door de grote steunbeer kwaliteitsvol te restaureren, krijgt waardevol erfgoed een nieuwe functie en wordt het ook in de toekomst optimaal beheerd.

Naast de VMM zetten ook de stad Diest, het Agentschap voor Natuur en Bos, het Agentschap Onroerend Erfgoed, De Vlaamse Waterweg, de provincie Vlaams-Brabant en Aquafin hun schouders onder dit project.

Meer weten over het project? www.diest.be/grotesteunbeer of www.vmm.be/diest