Herdenkingen gesneuvelde bemanning van oorlogsvliegtuigen en verzetsheld Hilaire Gemoets
De zomervakantie loopt stilaan naar het einde en dan zijn er klassiek een reeks herdenkingen van oorlogsgerelateerde gebeurtenissen in het Hageland. Op zaterdag 26 augustus was er een herdenking in Kersbeek-Miskom, deelgemeente van Kortenaken.
Daar stortte in de nacht van 24 naar 25 augustus 1942 een Wellington III (BJ831) neer. Het toestel werd eerder al tijdens de missie boven Frankfurt getroffen door luchtafweergeschut. De boordschutter, Sgt Keith Mathews, raakte op dat moment gewond. De Wellington kon eerst de vlucht verder zetten maar werd uiteindelijk ook achtervolgd door een nachtjager van de Duitse Luftwaffe met Oberfeldwebel Fritz Shellwat aan boord. Die was gedurende de oorlog lange tijd gekazerneerd in Sint-Truiden. Hij heeft officieel zeventien luchtgevechten winnend uitgevoerd maar bij zijn laatste gevecht crashte zijn toestel. Fritz Shellwat zou de crash en uiteindelijk ook de oorlog overleefd hebben maar na de oorlog is er geen spoor meer te vinden van hem.
Oberfeldwebel Fritz Shellwat raakte de Wellington op de stuurboordvleugel waarna het toestel in brand vloog en neerstortte in Miskom. F/Sgt Harry M. Thompson RNZAF (piloot, 28 j.), Sgt Neville C. Holdaway RAAF, en de reeds gekwetste Sgt Keith Mathews kwamen daarbij om het leven. De andere twee inzittenden, Sgt Glasse en Sgt Magenis, konden hun parachute gebruiken en overleefden de crash. Sgt. Glasse landde in Hoeleden maar hij brak een been bij de landing. Sgt. Magenis landde in Ransberg. Beiden werden snel krijgsgevangen gemaakt. Sgt. Glasse werd naar ziekenhuis overgebracht maar hij stierf uiteindelijk in krijgsgevangenschap. Hij ligt begraven op het oorlogskerkhof in Berlijn. Ook Sgt. Magines stierf als krijgsgevangene aan dysenterie. Hij wordt, samen met 20.000 andere gesneuvelde soldaten, herdacht in het Runnymede Memorial.
Het gemeentebestuur van Kortenaken richtte een herdenkingsmonument in voor de drie in Miskom gesneuvelde bemanningsleden van de Wellington. De Vaderlandslievende Vereniging afdeling Groot-Kortenaken organiseert ieder jaar een herdenkingsplechtigheid. Zij stelden ons volgende foto’s ter beschikking.
Herdenking van Hilaire Gemoets en de bemanning van de Lancaster III
Ook volgend weekend, op zondag 3 september, staat er een opvallende dubbele herdenking op het programma. Op de begraafplaats van Assent is er een plechtigheid voor Hilaire Gemoets. Hij werd op 3 september 1944 gefusilleerd in een veld tussen Assent en Webbekom. Hilaire Gemoets was pas 20 jaar maar hij was op die jonge leeftijd al korpscommandant van de Belgische partizanen. De verzetsstrijder was betrokken bij een reeks spectaculaire sabotagedaden en de Gestapo had een straffe beloning van 500.000 Belgische frank op zijn hoofd gezet voor wie zijn schuilplaats zou verraden. Of Gemoets uiteindelijk ook effectief verraden werd is niet duidelijk. Alleszins kon de Gestapo hem vatten in een veld vlakbij de hoeve waar hij herstelde van een verwonding die hij opliep tijdens een gevecht in de omgeving van Wilsele. Hilaire Gemoets moest zijn eigen graf graven en werd door leden van de Gestapo gefusilleerd. Op die plaats in de omgeving van de Webbekomstraat en de Papenbroekstraat is een gedenksteen geplaatst voor de verzetsstrijder.
Het tweede gedeelte van de herdenking vindt plaats op de begraafplaats van Webbekom. Daar staan zeven gedenkstenen voor de bemanningsleden van de Lancaster III JA976 van de Canadian Airforce die er op 28 april 1944 neerstortte. De piloot van het toestel, Teddy’ Blenkinsop, overleeft de crash. Hij zou door Hilaire Gemoets naar een schuilplaats in Meensel-Kiezegem gebracht zijn en daar bleef hij maandenlang verstopt door het verzet. Tot het noodlot toeslaat en de beruchte razzia in augustus ’44 gebeurt. Blenkinsop wordt mee opgepakt en naar Duitsland gedeporteerd. Daar behandelen de nazi’s hem als verzetsman in plaats van als krijgsgevangen piloot.
Het programma van de herdenking:
14.15 Samenkomst aan zaal Trefpunt (Dorpsstraat 12, Assent)
14.30 In stoet naar het graf van Hilaire Gemoets voor een korte plechtigheid met bloemenhulde en toespraak
14.50 Samenkomst aan het kruispunt Webbekomstraat / Papenbroekstraat
15.00 In stoet naar het monument voor Hilaire Gemoets.
15.30 Begraafplaats Webbekom aan de gedenkstenen voor de zeven bemanningsleden van de Lancaster III JA976
16.00 Receptie aangeboden door stadsbestuur van Diest en Bekkevoort in zaal De Schuur