Eindelijk verklaring voor mysterieus oplichtende grond in natuurgebied Hertberg
Wie de boeken van Ernest Claes gelezen heeft weet dat er ‘s nachts dwaallichtjes in de Demerbroeken rond zweven. Wannes Raps vertelde er vaak beklijvende verhalen over. In het aangrenzende natuurgebied Hertberg in Herselt doet zich al jarenlang een vergelijkbaar fenomeen voor. Tijdens de nachtwandelingen van Natuurpunt Grote Gete zagen de deelnemers de grond onder hun voeten oplichten. Het fenomeen deed zich voor in een gebied waar men door een modderige, met een dik bladerdek gevulde holle weg moest lopen die lokaal de “waterstraat” wordt genoemd.
Wandelaars die verder stapten zagen het licht spontaan doven als ze hun voeten oplichten om bij de volgende stap opnieuw op te lichten. Wanneer de modder met bladeren wat werd omgewoeld, kwam een schittering van allemaal kleine fonkelende lichtjes tevoorschijn. Deelnemers stonden niet zelden met gapende mond dit spektakel te aanschouwen. Sommigen waren zeer gefascineerd, terwijl anderen rillingen over hun rug voelden lopen. Spookverhalen in de stijl van Wannes Raps waren niet ver weg.
Potwormen blijken licht te geven
Er was jarenlang niet meteen een verklaring voor het fenomeen maar nu is er eindelijk een doorbraak. Wetenschappers ontdekten dat het licht veroorzaakt wordt door de draad-dunne, 1 cm lange, lichtgevende potwormen (Enchytraeidae). Het verschijnsel heet bioluminescentie.
De zaak werd voorgelegd aan de Duitse expert Rüdiger Schmelz en die ontdekte dat het om een vrij banale soort Mesenchytraeus sanguineum gaat. Van die soort was tot op heden niet bekend dat ze licht konden geven. De meeste lichtgevende dieren leven in de oceanen, vooral in de diepzee. Van de landdieren zijn de glimwormen en vuurvliegjes het meest bekend. Dat zijn allicht de dwaallichtjes die Wannes Raps zag. Ondanks deze erg verwarrende namen zijn deze twee laatste allebei géén wormen of vliegjes maar kevers. Daarnaast zijn er duizend- en miljoenpoten, springstaarten, larven van muggen, slakken en dus ook wormen die licht geven.
Oproep
Het mysterie van Hertberg is dus opgelost maar bij Natuurpunt willen ze graag weten of deze interessante wormen nog op nog meer plaatsen in België voorkomen. Ze willen ook op zoek gaan naar zogenaamde fosforwormen. De fosforworm Microscolex phosphoreus is een lichtgevende wormensoort die nog maar enkele malen in ons land werd aangetroffen. Eerder vorig jaar werd de soort gevonden op een nog te ontwikkelen industrieterrein in Zwijnaarde. De soort werd daarvoor nog maar twee keer vastgesteld in ons land: op een landbouwperceel nabij het Vloethemveld in Zedelgem (2011) en in een permacultuurtuin in Anzegem (2014).
Kijk deze donkere en vochtige periode eens rond in de tuin en vooral in de buurt van de composthoop. Als je daar een een zwak groenig licht vindt gaat het allicht om fosforwormen. Waarnemingen met een voldoende goede foto kan je melden op http://www.waarnemingen.be.
Bij luminescentie komend van natte modder zonder dat je meteen een worm ziet, kan je dat voorlopig best invoeren als ‘potworm onbekend’.
