Hola Hageland

KU Leuven en Stad Leuven zijn gestart met een proefproject om de aanwezigheid van het SARS-CoV-2-virus in het Leuvense afvalwater te monitoren. Zo’n vroegdetectiesysteem laat toe de aanwezigheid van het coronavirus in Leuven zo snel efficiënt en mogelijk in kaart te brengen, nog voor mensen positief testen. Op die manier kan de stad zeer snel ingrijpen om lokale uitbraken in te dijken.

Het aantal coronabesmettingen in België neemt verontrustend snel toe, en in verschillende steden zijn de alarmdrempels al overschreden. In Leuven is er nog geen sterke toename van het aantal besmettingen, maar net daarom is preventie essentieel. Het vroegdetectieproject van KU Leuven en Stad Leuven kan daar een belangrijke rol in spelen. 

Professor Bert Aertgeerts van de KU Leuven staat aan de basis van dit project. Hij werkt hiervoor samen met collega’s Alexander Van Nuijs en Peter Delputte van UAntwerpen. “Met afvalwateranalyses willen we detecteren of én in welke mate in een bepaald gebied of populatie besmettingen voorkomen, nog vóór dit blijkt uit een toename van het aantal mensen dat positief test op COVID-19. Bij een deel van de geïnfecteerde personen komen er immers ook viruspartikels voor in het spijsverteringstelsel. Die partikels worden uitgescheiden en komen zo terecht in het rioolwater.”

Vroeg waarschuwingssysteem

De stad en de universiteit hopen op deze manier een beter zicht te krijgen op het verloop van de epidemie, en sneller te kunnen ingrijpen als dat nodig blijkt.

“Vroegdetectie kan een cruciale rol spelen in het bestrijden van het virus. Het project gaat nu een proeffase in, met de bedoeling om deze aanpak te valideren in de Leuvense context. Als dit werkt, dan is het een snelle en relatief goedkope manier om zowel voor grotere gebieden als voor bijvoorbeeld een ziekenhuis of een woonzorgcentrum een vroeg waarschuwingssysteem op te zetten,” gaat professor Aertgeerts verder. 
De stad bereidt zich voor om metingen te doen bij gebouwblokken met dichte bebouwing of in woonzorgcentra en andere woonvormen waar het risico op een snelle verspreiding van het virus hoger is. Het rioolwater moet traceerbaar zijn naar een welbepaalde bron om nuttige informatie op te leveren. Op basis van de concentratie van het virus in het water kunnen de nodige maatregelen genomen worden. 

Verzameling van afvalwaterstalen

Op enkele plaatsen in het rioleringsstelsel zullen meermaals per week stalen worden genomen om de evolutie van het aantal besmettingen in de onmiddellijke omgeving zo snel mogelijk in kaart te brengen. In de loop van de dag wordt continu een kleine hoeveelheid afvalwater uit de riolering gepompt zodat op het einde van de dag per locatie een representatief dagstaal beschikbaar is. Die stalen zullen geanalyseerd worden in de laboratoria van het Rega Instituut van de KU Leuven.

Afvalwaterstalen van Gasthuisberg zijn bijzonder interessant omdat we de analyses ervan kunnen koppelen aan het gekende aantal besmette patiënten in het ziekenhuis.

Zo kunnen stalen worden genomen in woongebieden, of aan auditoria, onderzoeksgebouwen en studentenresidenties. Ook het afvalwater van de gebouwen op Gasthuisberg wordt gemonitord. “Deze analyseresultaten zijn bijzonder interessant omdat we ze kunnen koppelen aan het gekende aantal besmette patiënten in het ziekenhuis,” licht Elke Wollants, labmanager van het Laboratorium voor Klinische en Epidemiologische Virologie (Rega Instituut KU Leuven) toe.

Vroegdetectie cruciaal

De stad brengt alle locaties van het rioolsysteem in kaart waar accurate monitoring van het afvalwater mogelijk is. Ook bij een positieve test in een buurt kunnen gerichte rioolwatertesten het verdere contact- en brononderzoek naar andere besmettingen ondersteunen.

Hoe vroeger men detecteert waar er zich besmettingen voordoen, hoe effectiever men kan ingrijpen en de besmettingsketen doorbreken. Ook besmette personen die geen symptomen vertonen, kunnen zo gedetecteerd worrden. Dat is heel belangrijk, omdat ook zij besmettelijk zijn.